‘Functiebeperking hoeft geen belemmering te zijn’

Belangenbehartiging voor studenten loopt als een rode draad door zijn carrière. Op de VU was hij studentendecaan, daarna zette hij zich bij de VSNU in voor het gesprek tussen studentvertegenwoordigers en de besturen van de universiteiten. Sinds november 2006 richt hij zich als directeur van expertisecentrum handicap + studie op studenten met een functiebeperking. Het is de classicus Rogier van der Wal daarbij niet ontgaan dat tekst en werkelijkheid niet altijd overeenkomen. “Wat instellingen op papier voor studenten met een functiebeperking zeggen te doen is prachtig, maar als je het de studenten zelf vraagt, krijg je vaak toch een ander verhaal te horen”.

“In 2001 heeft mijn voorganger Jan Nagtegaal door het Verwey Jonkerinstituut een onderzoek laten doen naar studenten met een functiebeperking. Dat bleken er heel veel te zijn: afhankelijk van hoe je meet, gaat het om 10 à 15% van de studenten. Deze mensen vallen dan weer in twee groepen uiteen: je hebt studenten met een functiebeperking die geen belemmeringen ondervinden en een overgroot deel dat wel gebruik wil maken van regelingen en voorzieningen.

In 2005 heeft het Verwey Jonkerinstituut hetzelfde onderzoek herhaald. Daaruit bleek dat het bewustzijn van de problematiek was toegenomen. Maar op het punt van concrete belemmeringen, zoals tentamens doen en dergelijke, bleek juist een verslechtering te zijn opgetreden. Dat is natuurlijk niet goed: want je kunt nog zoveel doen aan bewustwording, maar uiteindelijk zal het toch tussen docent en student moeten gebeuren. Daar zijn we dus nu mee bezig, om juist ook de docenten te bereiken, zodat er op de werkvloer ook echt iets verandert.

Je ziet dat ook veel instellingen hierin nog een slag moeten maken. We hebben de afgelopen tijd met instellingen gepraat over de vraag hoe je docenten kunt bereiken. Daarbij viel het ons op dat veel communicatieafdelingen van onderwijsinstellingen zich nog nooit verdiept hebben in de problematiek van studenten met een functiebeperking, omdat dat als taak van de decanen werd gezien.. Het idee om docenten individueel over de problematiek van studenten met een functiebeperking te benaderen, was voor sommige instellingen ook nieuw. Ook is het met de digitale toegankelijkheid van de meeste onderwijsinstellingen slecht is gesteld. En dat terwijl een toegankelijke site helemaal niet veel geld hoeft te kosten: als je er bij het ontwerp maar rekening mee houdt.

We proberen de druk op de ketel te houden, onder meer door convenanten met de instellingen te sluiten. Onderdeel is dat instellingen faciliteiten beschikbaar bestellen voor studenten die zich willen organiseren. Ook verplicht het CvB zich het onderwerp integraal in beleid te betrekken. Daarnaast organiseren instellingen acties voor specifieke groepen, zoals studenten met dyslexie. Studenten zelf schieten met die specifieke acties vaak het meeste op.

Ons convenant met de Hogeschool Rotterdam heeft al tot heel goede resultaten geleid: studenten met een functiebeperking krijgen een casemanager toegewezen die tijdens de studie met de student meeloopt. Ook sluit de school een onderwijscontract met de student, waardoor de student automatisch de voorzieningen krijgt waar hij recht op heeft. Als je een functiebeperking hebt, is studeren op zichzelf al vermoeiender. Juist daarom moeten belemmeringen in het onderwijs zoveel mogelijk weggenomen worden.

Instellingen kunnen trouwens ook subsidie krijgen voor het aanpakken van belemmeringen voor studenten met een functiebeperking als zij bij OCW een actieplan indienen. De motie-Van der Vlies van eind 2005 heeft dat mogelijk gemaakt. In dat actieplan moet een geïntegreerd beleidsplan staan, een voorlichtingsplan, alsmede een plan om de drie grootste knelpunten op te lossen. Juist ook een geïntegreerd beleidsplan is heel nuttig, omdat beleid en informatie op dit punt vaak heel verbrokkeld zijn. Inmiddels hebben alle universiteiten en 21 hogescholen een actieplan ingediend.

Het ging aanvankelijk om een project dat van 2006 tot 2008 zou lopen. Maar het project is traag op gang gekomen qua randvoorwaarden; de meeste instellingen kunnen nu pas goed met de  actieplannen aan de slag. We proberen nu dus OCW te bewegen het project te verlengen.

En zelf voeren we de campagne tijdgebrek , omdat dat de grootste gemene deler is waar studenten met een functiebeperking mee worstelen en ze niet graag op hun handicap worden aangesproken.

De komende jaren willen we ons beleid intensiveren. Daarbij willen we onder meer naar voorbeelden in het buitenland kijken. Rechtszaken zoals in de USA zijn in Nederland niet gewenst, maar enige druk op het krijgen van je rechten kan geen kwaad. Ook willen we kijken naar het succes dat studenten met een functiebeperking op de arbeidsmarkt boeken. Met stages gaat het al moeizaam, maar hoe gaat het met deze studenten na hun afstuderen? De expertise hierover is versnipperd. Daarom willen we met relevante organisaties hierover de koppen bij elkaar steken, en kijken hoe we hier meer succes kunnen boeken”.