Noodklok LSVb ter discussie

Nieuws | de redactie

3 april 2007 | De noodkreet van LSVB en scholierenorganisaties blijft niet zonder weerklank. Onderwijsjournaliste Wilma Cornelisse analyseert hun signaal en komt met prangende vragen: "U grossiert in beschuldigingen aan het adres van onderwijsinstellingen,

u schrijft meer dan eens dat scholieren zich suf klagen of anderszins protesteren, zonder hiervan enig concreet voorbeeld aan te voeren.” En:  “Wie weinig serieus studeert, als zoveel studenten in uw onderzoek en enquêtes laten weten, kan verwachten dat scholen en opleidingen proberen hieraan iets te doen door middel van lessen in – bijvoorbeeld – zelfreflectie. En wie zelden of nooit zijn huiswerk maakt, kan lessen ‘huiswerkbegeleiding’ verwachten.”

Geacht LAKS, JOB & LSVb,

‘Wij willen leren, geef ons ook de kans!‘ schrijft u op www.noodklok.nl. In deze brandbrief aan Staatssecretaris Van Bijsterveldt van OCW luidt u de noodklok. Scholieren willen meer les en voeren hiervoor actie omdat ‘niemand naar ze luistert’. ‘Ze klagen zich suf’, omdat (hoge)scholen en universiteiten studenten bezighouden met ‘goedkoop tijdverdrijf’ zoals ‘zelfstudie en verplichte excursies,’ schrijft u. Dit leidt tot de allereerste vraag die uw brief oproept zonder er een afdoend antwoord op te geven. Wat is er mis met zelfstudie? Is de huidige generatie niet meer in staat zelfstandig te leren zoals alle generaties voor u dit oeverloos thuis en in de bibliotheek hebben gedaan? Uit de cijfers die hieromtrent jaarlijks worden verzameld en gepubliceerd, blijkt dat studenten tegenwoordig minder dan 40 uur per week aan hun studie besteden. Dan leer je niet veel. Voor middelbare scholieren geldt hetzelfde. Door bijbaantjes hebben ze weinig tijd over voor hun schoolwerk en dat wreekt zich in hoeveel je opsteekt.

Leren doe je zelf, een ander kan het niet voor je doen. Uitleg en instructie van  leraren, hoorcolleges van professoren en werkcolleges onder leiding van assistenten zijn hierbij behulpzaam en als het goed is ook stimulerend en motiverend, net als excursies trouwens. Maar iedere scholier en iedere student weet dat dit hooguit de helft van zijn onderwijs is. De rest moet je zelf doen, dit is altijd zo geweest en zal ook altijd zo blijven.

De lessen
Uit onderzoek – ook uit de cijfers die u op vrijdag Minister Plasterk aanbood [1] – blijkt dat het overgrote deel van de scholieren en studenten de lessen en colleges saai en niet inspirerend vindt. Zolang studenten en scholieren dit in zeer grote aantallen blijven invullen in studentmonitors en leerlingen-enquêtes, is het weinig verrassend dat het aantal lessen en colleges de afgelopen jaren is afgenomen. Als de studenten en scholieren slapend, geeuwend of kletsend in klaslokalen en collegezalen zitten, waarom zou je dan meer lessen programmeren? Als hun bijbaantjes en uitgaansleven er bovendien toe leiden dat hun huiswerk of thuisstudie erbij inschiet, waarom dan niet overdag en op school daarvoor tijd vrijmaken? Dan komt er misschien nog iets van hun studie terecht.

De opvoedende doelen die lessen zelfreflectie dienen, lijken zo gezien toepasselijk. Wie weinig serieus studeert, als zoveel studenten in uw onderzoek en enquêtes laten weten, kan verwachten dat scholen en opleidingen proberen hieraan iets te doen door middel van lessen in – bijvoorbeeld – zelfreflectie. En wie zelden of nooit zijn huiswerk maakt, kan lessen ‘huiswerkbegeleiding’ verwachten. Precies zoals wie veel klaagt over de gebrekkige aansluiting van zijn opleiding bij de praktijk, op extra excursies kan rekenen. Verplicht natuurlijk, want de ervaring leert dat anders de helft van de scholieren niet komt opdagen en dan sla je als organiserende docent een modderfiguuur bij het bedrijf dat de scholieren voor de excursie ontvangt.

De onderbouwing
‘Onze generatie is niet luier of dommer dan die van onze ouders en grootouders,’ schrijft u. Is er iemand die dit denkt? Wie dan?
Dit brengt me bij de tweede vraag die u brief oproept. U grossiert in beschuldigingen aan het adres van onderwijsinstellingen, u schrijft meer dan eens dat scholieren zich suf klagen of anderszins protesteren, zonder hiervan enig concreet voorbeeld aan te voeren. Ook op uw websites staan geen overzichten van stakingen, acties, petities en klaagbrieven.

U wekt zo de indruk dat u met de door de BON van Ad Verbrugge aangeblazen crisiswind meewaait. Ook Beter Onderwijs Nederland voorziet niet in cijfers over slechte onderwijsresultaten of in andere wetenschappelijke onderbouwing van hun crisisbetoog. Veel meer dan water en wind verkondigt BON niet; uit alles wat zij publiceren krijg ik niet de indruk dat er bij BON mensen zitten die iets van onderwijs afweten. Docenten die aldoor roepen ‘Geef de leraar zijn vak terug!’ hebben over dit vak weinig meer te melden dan dat het kennisoverdracht inhoudt. Dit is een nogal beperkte omschrijving van het leraarsberoep, maar uit uw schrijven aan de Staatssecretaris concludeer ik dat u tegen deze beperking geen enkel bezwaar hebt en gretig elke dag acht uur naar uw docenten luisteren wil.

Als alle docenten acht lesuren per dag kennis overdragen en de studenten allemaal zo braaf zijn elke dag acht uur lang die kennis op te nemen, konden alle opleidingen – van voortgezet onderwijs tot en met universiteit – grof geschat de helft korter. Als u als scholieren en studenten alles leert wat uw docenten u vertellen in de lesuren die u nu krijgt, uw huiswerk maakt en uw zelfstudietijd vult met studeren, dan kunt u – ook onder de huidige onderwijsomstandigheden – keurig op tijd uw examen doen en uw diploma halen. Zelfs als de helft van de lessen uitvalt lukt dit u hoogstwaarschijnlijk nog.

Aan de slag dus, allereerst met een brief waarin u uw veronderstellingen onderbouwt. Een verklaring waarin u – ondertekend door duizenden scholieren en studenten -aangeeft dat u in het vervolg naar alles wat uw docenten in hun lessen en colleges uitleggen, aandachtig zal luisteren en het huiswerk en de zelfstudie die ze opgeven met evenveel aandacht en zorg zal doen, zou een relevante aanvulling op uw protest tegen het huidige onderwijs zijn.

Met vriendelijke groet,

Wilma Cornelisse

Reactie LSVb, JOB en LAKS

De studentenorganisaties hebben op deze analyse hun reactie gegeven en zeggen onder meer: “Mevrouw Cornelisse vraagt ook wat er mis is met zelfstudie. Helemaal niets, zolang het maar in balans is met begeleid onderwijs, en zolang het studenten en scholieren duidelijk is wat zij eigenlijk moeten leren en hoe zij dat moeten aanpakken. En daar wringt nou precies de schoen. Studenten klagen massaal dat ze niet weten wat ze moeten leren en hoe ze dit moeten aanpakken.

De binnengekomen klachten, maar ook de rapporten van de Onderwijsinspectie, laten in het beroepsonderwijs een daling van het aantal les- en begeleidingsuren zien. Dat zelfstudie al generaties lang een even grote rol speelt in het onderwijs en de studenten van nu gewoon zeuren, zoals Cornelisse in feite suggereert, is dus niet correct.”

U leest hun volledige weerwoord en onderbouwing van de noodklok hier op ScienceGuide.

---

[1] ‘Meer dan de helft van de scholieren geeft aan veel nutteloze lessen te krijgen – 62 procent in het voortgezet onderwijs, 54 procent op het mbo en 64 procent in het hoger onderwijs.’ De Volkskrant, 31-3-2007