‘Ook nieuwe rol houdt docent essentieel’

De kennissamenleving die je schetste in je lezing aan de HAN gaat uit van het besef dat mensen – zeker jongeren –  de co-creators zijn geworden en zelfs hun eigen identiteiten scheppen: van wie ze zijn in Second Life of op Hyves tot het transformeren van ‘consument’- posities naar die van participant in vele rollen, veelal web-gebaseerd. Voor veel docenten moet dit een nachtmerrie zijn.

Zeker, alle professies zijn bezorgd hierover. Ze willen hun zorgen over de kwaliteit uiten en zijn tegelijk zeer bezorgd over vragen van ‘control’, van beheersing. Men wil de garant zijn van goede kwaliteit, en terecht natuurlijk, van goede vormvereisten aan het onderwijs. En tegelijk is dat synoniem bij hen aan the role of the gatekeeper of control of education. Er zit natuurlijk iets aan vast van een establishment dat zijn voorrechten en status wil bewaken.

Maar in jouw analyse kan dat nu al niet meer voldoen om de kwaliteit en de professie op peil te houden.

Het onderwijs gaat op weg naar nieuwe rollen voor de docent. Maar ook daarin blijft de betekenis van de docent essentieel, het is echt een misverstand dat die rolwisselingen docenten als zodanig, als professie niet langer relevant doen zijn. Wel zie je dat veel meer dan vroeger het leren en de evaluatie daarvan via peer-to-peer processen loopt. Ook bij studenten die heel intensief van elkaar leren en daaraan toetsen.

Een ander moeilijk punt in deze discussie is het gegeven dat het allang niet meer alleen gaat om ‘kennis’ en de beheersing daarvan. De toegang tot kennis, het besef dat men die moet leren ontwikkelen, het leren communiceren op wereldschaal en de capaciteit van problem solving zijn naast het traditionele kennisbegrip komen te staan. ‘The curriculum is not an unchanging phenomenon over the years, not anymore’. Dus moet het onderwijs leerlingen, studenten tot actieve deelnemers maken aan het leerproces, niet tot ‘alleen maar’ ontvangers van kennis in een primair passieve benadering.

Onderwijs is in deze tijd een sterk ‘personalized’ gebeuren geworden, het leren is een zeer ingrijpend proces, “a really engaging project for people”. Dat is echt iets anders dan het ontvangen van curricula die over mensen, jongeren uitgestrooid worden.

Het debat in ons land hierover is vaak somber, cultuurpessimistisch van toon. Veel docenten wekken de indruk zich af te keren van wat nieuwe vragen antwoorden kan opleveren.

Toch is mijn ervaring dat veel docenten de nieuwe ontwikkelingen in de samenleving heel wel zien. Zeker ook de ouderen onder hen. Juist als ze hun professionele ervaringen van langere tijd willen vertalen naar wat nu leeft. Ik ken veel écht boeiende scholen met eigen benaderingen die worden geleid door grey-haired revolutionaries”.