Eigen canon voor de leraar

Van groot belang is dat competentiegericht opleiden studenten en zij- instromers in toenemende mate de mogelijkheid biedt om via flexibel ingerichte curricula op basis van eerder verworven competenties een studieprogramma ‘op maat’ te volgen. De eindtermen kwamen tot stand vanuit de context van een vierjarige voltijdopleiding, waarbij de instroom hoofdzakelijk bestaat uit 17- 18jarigen en zij zijn daarmee niet toegesneden op de sterk toegenomen diversiteit aan studenten en opleidingsroutes in de lerarenopleidingen.
De noodzaak van die omslag wordt gevormd door veranderingen in de scholen (o.a. opleiden in de school), maatschappelijke ontwikkelingen (o.a. lerarentekort), ontwikkelingen in het beroep van leraar (o.a. meer functies in het onderwijs), onderwijsinhoudelijke ontwikkelingen (ook in vmbo/bve competentiegericht werken) en veranderingen in de rol van de overheid (o.a. wet Beroepen in het onderwijs).

Met het begrip kennisbasis wordt verwezen naar het geheel van kennisvereisten waarover een startbekwame leraar moet beschikken. De kennisbasis in deze zin bevat naast kennisvereisten op het terrein van het schoolvak ook kennisvereisten met betrekking tot het pedagogisch-didactisch terrein. De kennisbasis zoals Fontys deze wil hanteren verbindt kennis van het schoolvak met kennis die vereist is om ook daadwerkelijk competent in kenmerkende situaties te kunnen handelen en die vereist is voor verdere ontwikkeling. Bekwaamheid op professioneel niveau impliceert dus dat de leraar beschikt over kennis van het vak (inclusief basiskennis van het schoolvak), van het leren en van de leerling. De kennisbasis is daarvoor het fundament.

De Kennisbasis is een overzicht van de kenniselementen die de lerarenopleidingen verplicht stellen. De Kennisbasis sluit aan bij de Beleidsagenda Lerarenopleidingen, waarin de kwaliteit van de opleidingen centraal staat. Met de presentatie van de Kennisbasis laten de lerarenopleidingen op drie punten zien dat zij kennis en kwaliteit van de lerarenopleidingen hoog in het vaandel hebben staan:

·          Het leren op basis van competenties is een verrijking van de opleiding: het gaat om een geïntegreerd aanbod van kennis, vaardigheden en motivatie (of beroepshouding)
·         Kennis vormt een onmisbare basis van competenties: er is dus geen sprake van óf het aanleren van kennis óf het aanleren van competenties, zoals sommige critici ons doen geloven: kennis en competenties gaan samen

De lerarenopleidingen presenteren per vak welke kennis aangeleerd moet worden, niet alleen op het gebied van het schoolvak, maar ook op het gebied van kennis van de leerling en kennis van leren en onderwijzen. De kennisbasis is ontwikkeld door ontwikkelteams van verschillende vakgroepen van de lerarenopleidingen. De komende tijd zal de Kennisbasis verder uitgewerkt worden. Ook zullen de lerarenopleidingen de Kennisbasis gebruiken om hun curriculum re evalueren en waar nodig aan te passen. Uiteindelijk zal de Kennisbasis gebruikt worden bij de accreditatie van de lerarenopleidingen door de NVAO.

De Kennisbasis is een project van de volgende lerarenopleidingen:

·      Educatieve Hogeschool van Amsterdam
·        Faculteit Educatie, Hogeschool Rotterdam
·      Lerarenopleidingen Fontys Tilburg
·        Lerarenopleidingen Fontys Sittard
·       Faculteit Educatie, Hogeschool Arnhem en Nijmegen
·       Lerarenopleidingen, Chr. Hogeschool Driestar, Gouda
·       Faculteit Educatie, Instituut Archimedes, Hogeschool Utrecht
·        School of Education, Chr. Hogeschool Windesheim, Zwolle
·       School of Education, Hogeschool Inholland, Amsterdam
·        Instituut Educatie en Communicatie, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden