Aliens op Antarctica onderzocht

Nieuws | de redactie
7 augustus 2007 | In het kwetsbare ecosysteem aan de Zuidpool brengen mensen ongemerkt veel nieuwe planten en dieren binnen. Omdat het bezoekersaantal groeit en het klimaat verandert, worden biologische invasies een steeds groter probleem. Daarom gaat het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) samen met een internationaal team een hele poolzomer lang onderzoeken hoeveel zaden, sporen en dieren er binnen komen en wat daar tegen gedaan kan worden. De belangrijkste apparatuur hierbij? Vijftig stofzuigers.

En die maakt het team deze week reisklaar. “Klittenband op je jas, schoen of rugzak kan onbedoeld veel biologische lifters herbergen. Of die fleecetrui en dat diepe profiel in je zolen. Als je reisbestemming Antarctica is, dan is voorzichtigheid op zijn plaats. Die nieuwe planten en dieren kunnen de oorspronkelijke soorten verdringen.” Poolonderzoeker Ad Huiskes van het NIOO weet uit eigen ervaring waar plantenzaden, stekjes, schimmelsporen en ongewervelde dieren of hun ‘rusteieren’ in verstopt kunnen zitten.

Een internationaal team uit negen landen – behalve Nederland ook Australië, Zuid-Afrika, Japan, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Polen, Nieuw Zeeland en België – gaat dit nu voor het eerst grondig onderzoeken. In de komende zuidpoolzomer (onze winter) gaan ze de kleding en bagage van ongeveer 1 op de 10 van de ruim 40.000 bezoekers op schepen en in vliegtuigen met stofzuigers ‘te lijf’. De stofzuigers zijn voorzien van speciale zakken, zodat kleine zaden en sporen niet kunnen ontsnappen. Behalve de vele toeristen zal het team ook onderzoekers ‘bemonsteren’. Alle Antarctica-bezoekers krijgen een enquête met vragen over hun uitrusting en hun vorige reisbestemmingen. Ook de aangesleepte voorraden en vers voedsel zoals fruit en groente ontkomen niet aan een inspectie. Huiskes: “Aantallen, soorten en herkomst van de biologische lifters zijn van belang. Van oktober 2007 tot en met maart 2008 zal het team zo’n 20.000 monsters verzamelen.”

Tot nu toe zijn een aantal exoten – of ‘aliens’ – erin geslaagd om zich in Antarctica te vestigen. De kat, het konijn, het rendier, de rat, kleinere diersoorten zoals worm en mug en wat planten zoals ons ‘ordinaire’ straatgras vonden onbedoeld of expres de weg via de mens. Maar hoeveel soorten er in totaal, dus inclusief de onsuccesvolle, meeliften naar het koude continent is nooit echt onderzocht. Huiskes legt uit: “Dat is wél belangrijk om te weten. Door klimaatsverandering kunnen die onsuccesvolle soorten opeens toch de kans krijgen om zich te vestigen.”

Welk type bezoekers of welk soort lading draagt de meeste ‘biologische sporen’ bij zich? Is het de dagrugzak van de toerist of zijn het de laarzen van de wetenschapper? De uitkomsten van het onderzoek, verwacht in 2009, moeten helpen om de biologische invasiedruk zoveel mogelijk af te remmen met de juiste maatregelen. In het Antarctisch Verdrag hebben 28 landen afgesproken dat Antarctica zo ongerept mogelijk moet blijven. Ook Nederland heeft hiervoor getekend. Hoewel Nederland klein is, staat het wel in de top 10 van landen met de meeste bezoekers in Antarctica: plaatsje 6 in 2006.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK