Begrotingsplannen OCW ‘gaan ten koste van fundamenteel onderzoek’

“Na het warme bad van het coalitieakkoord voelt het plan om 100 miljoen euro over te hevelen uit de eerste geldstroom naar NWO als een koude douche. De beleidsvoornemens van minister Plasterk zullen zeer negatief uitwerken voor het vernieuwingsproces dat op dit moment gaande is bij het Nederlandse wetenschapsbedrijf. Hoe zit dat? In het kader van Nederland kennisland, is er bij de Nederlandse universiteiten een proces gaande van vernieuwing en innovatie. Dit proces wordt hoofdzakelijk gefinancierd uit de basisfinanciering van de universiteiten, de eerste geldstroom. Door nu in  een keer, plotsklaps, 100 miljoen euro weg te halen ontbreekt het de universiteiten aan de middelen om dit proces te financieren en zullen jonge onderzoekers op de werkvloer hiervan de dupe worden.  Zij immers zitten veelal op tijdelijke contracten. Daarop zal bezuinigd worden als faculteiten minder eerste geldstroommiddelen ontvangen. De redenering dat de universiteiten deze 100 miljoen ‘terug kunnen verdienen’ via NWO is maar ten dele waar. NWO-gelden gaan ten eerste vaak naar onderzoeksgroepen die zich reeds bewezen hebben en komen niet terecht op
de plek waar de klappen zullen vallen. Jonge onderzoekers die nieuwe paden bewandelen vinden moeilijker hun weg naar NWO en zijn bij uitstek aangewezen op de financiering van de universiteit.

Daar komt nog bij dat NWO maar een deel van de onderzoekskosten vergoedt. Universiteiten moeten daar gemiddeld tussen de 30 en 40 procent aan toevoegen uit hun eerste geldstroommiddelen, matchen dus. Kortom de route via NWO trekt minimaal euro 30 miljoen weg bij het fundamentele onderzoek. Voorts leert de ervaring dat verdeling via NWO tot een scheefgroei leidt in de verdeling van middelen. De bulk van de middelen gaan naar de bèta- medische wetenschappen en leidt tot een verschraling van de middelen in de alfa en gamma disciplines. Een gevaar waar de commissie-Chang terecht voor gewaarschuwd heeft.

Wij zijn niet tegen meer competitie via NWO, maar wel onder twee harde voorwaarden. Allereerst moet het gaan om extra middelen en mag er niet getornd worden aan de eerste geldstroom. Daarbij weten wij de commissie-Chang aan onze zijde die niet voor niets aangegeven heeft dat er eerder van uitbreiding van de eerste geldstroom sprake moet zijn, met name ten gunste van de alfa/gamma wetenschappen. In de tweede plaats dient de matchingproblematiek (meer full cost financiering door NWO) eindelijk serieus aangepakt te worden. Tien jaar geleden lagen er ook plannen voor overheveling. De bewindslieden hebben toen uiteindelijk begrepen hoe schadelijk die zouden uitwerken op het wetenschappelijk onderzoek en ze ingetrokken. Het is te hopen dat ook minister Plasterk tijdig tot dit inzicht komt, in het belang van de Nederlandse kennissamenleving”.

Mr. Yvonne C.M.T. van Rooy

Voorzitter College van Bestuur Universiteit Utrecht