Zesjescultuur: vooroordeel of feit?

Weer zo’n containerbegrip waar ieder het zijne in kan gooien: ‘de zesjesculltuur’? Wat is volgens jou de zinnige definitie en de duiding die Coolpolitics er aan wil geven?

Zesjescultuur is volgens mij de houding dat je genoegen neemt met een suboptimaal resultaat van alles waar je mee bezig bent. Wat wij met Coolpolitics doen gaat over burgerschap en de ontwikkeling daarvan in jongeren: hoe haal je het beste uit jezelf én uit de ander? Het beste daarmee ook uit je relatie met anderen.

Is dat dan de koppeling met het hoger onderwijs?   

Met de Lowlands University legden we de verbinding tussen burgerschap en kennis. Je zult toch kennis moeten verzamelen om een zinnige, actieve rol te willen kunnen spelen in de maatschappij. Alleen dan kun je van ‘betrokkenheid’ ook echt  iets maken. Zo kwamen we bij het thema van de zesjesculuur terecht, want ook langs die weg van kennisverzameling zou je toch het beste uit jezelf moeten willen halen? Je zag het op Lowlands voor je eigen ogen gebeuren. Bij de colleges door de echte topprofessoren zaten de tenten massaal vol. Vorig weekend bij Robbert Dijkgraaf: stampvol. Bij Lenstra, ook helemaal vol. En hoe ‘zwaarder’, de inhoud en het onderwerp, hoe groter de opkomst.

We zijn de voorbije weken bezig geweest met het bedenken van een nieuwe slogan voor waar wij in de kern voor staan, ook in dit debat over de zesjes. Een t-shirt moet er komen dat al die lagen en verhalen die in deze manier van denken en in jongeren zitten in één zin vertaalt. ‘Doe het dan’ is het meest populair. Samen met ‘inhoud=cool’. Als de leukste jonge meiden dát t-shirt meteen aan willen en cadeau willen doen aan al hun vriendinnen, dan zegt dat iets. Het zit in de lucht.

Je organiseert vier debatten in de komende weken. Wat wil je daarmee bereiken?

We doen ze aan de Universiteit van Amsterdam, op woensdagavond a.s., aan de Haagse Hogeschool, de UTwente en… We willen de sluimerende discussie opengooien die onder de kreet ‘zesjescultuur’ schuilt. Het gaat erom de deelvragen die er onder schuil gaan met elkaar te verknopen en het onderwerp zo echt op de agenda te zetten.

Het is opvallend hoe hard dit is gaan lopen. Een maand geleden pas zijn wij ermee gekomen. We belden hogescholen, studentenclubs of ze mee wilden doen. Alles zat voor de introducties bij het nieuwe studiejaar natuurlijk al vol, dachten we. Maar ze legden gewoon de rode loper uit, want dít was wat hun hart raakte. Bij de UvA hebben ze het van ‘een bijzaaltje om half 10’ naar het hoofdpodium gehaald, naar primetime. De band die van 8 tot 9 zou optreden is verschoven. Je merkt dat men hier echt iets mee moet en wil. Wij willen deze discussie ook bewust zo in gang zetten: dichtbij de studenten die nu in de introductiefase van hun studie zijn gekomen.

De minister komt langs, die vindt dit debat zelf de moeite waard. Bas Haring ook, die verdedigt een zesjescultuur als de ultieme zingeving door de student. Hij komt zelfs met een boek erover, terwijl hijzelf helemaal het type van de onstuitbare, excellente wetenschapper is, hahaha. De LSVb doet mee, ScienceGuide is er uiteraard bij.

Karl Dittrich gaf vorige week een duw aan de discussie. Hij stelt dat de relatieve lichtheid van sommige bacheloropleidingen eigenlijk een signaal is van hoe responsief de HO- instellingen zijn: ze spelen actief in op wat de studenten willen in de organisatie van hun studie en op de maatschappelijke noodzaak hun rendement en doelmatigheid te verhogen. Studenten en instellingen zouden elkaars zesjes- houding zo aanwakkeren en institutionaliseren. Een fatale ontwikkeling ten detrimente van de kwaliteit. Herken je dat uit de jongerencultuur in den brede?

Ik moet meteen denken aan mijn ervaringen met de omroepwereld! Denk eens aan de voortdurende discussies over de vervlakking en verplatting van het televisieaanbod. ‘Tja’, zeggen de omroepen en zenders, ‘we moeten wel, wil je jongere kijkers trekken en zo je publieke taak vervullen’. En wil je de reclame-inkomsten veilig stellen, uiteraard. Nou ben ik geen hoger onderwijsexpert, maar deze redenering is toch wel herkenbaar.

Maar wat zien wij bij Coolpolitics, in onze programma’s en de tv- uitzendingen? Precies het omgekeerde. Daar is het ‘hoe meer inhoud, hoe beter’. Dat onderscheidt, daar komen jongeren op af. Ze bewegen zich dus logischerwijs massaal weg van het bestaande televisie-aanbod, dat vast zit in die andere redenering. De andere kanalen van informatie, van contact of entertainment – MSN, Hyves, ‘blogosphere’, chatomgevingen – dat zijn de plaatsen waar ze zich manifesteren.

Ik durf te zeggen dat nog nooit zoveel jongeren hebben geschreven als deze generatie. Nog nooit hebben ze met elkaar zoveel proza gewisseld, ze schrijven zich in weblogs en chatsites, op Hyves en MySpace helemaal suf. Dat deden er vroeger maar een paar, zich zo intensief uiten, schrijven over wat ze beweegt. Hij heeft wat dat betreft gewoon gelijk, Steven Johnson die Everything bad is good for you schreef over de enorme waarde die in de popular culture verborgen zit. Zou het hoger onderwijs dit soort inspiratie wel kennen en uitnutten?, denk ik dan. Wie doet daar iets mee?

Maar op jullie debatten en evenementen, zoals straks bij de UvA, daar komen toch alleen de ‘activo’s? De hoog opgeleide, goed gebekte, gedreven jongeren, topstudentenvolk? Is dat niet fake-betrokkenheid, preken voor eigen parochie?

Komt er een betrokken elite op af? Vast wel, ook zij, gelukkig wel. Op Lowlands komen ook vooral hoger opgeleide, blanke jongeren af met een inkomen en belangstelling. Daar doen we dus zulke debatdingen niet meer, dat was vijf jaar geleden nog heel vernieuwend.

Weet je waar we wel heen gaan met de debatformule? Naar Mysteryland. Helemaal uitverkocht, 60.000 jongeren van een ander profiel: mbo’ers, werkende jongeren, die daar een beetje hedonistisch willen ontsnappen, ‘mystery’ willen beleven. Ga daar dus maar eens een debat in gang zetten met politici … Mark Rutte heeft beloofd dat hij meedoet, maar ook zich als DJ gaat ontpoppen. Zoiets is voor die doelgroep helemaal nieuw, het is op alle ‘dance- sites’ opgepikt. Op Lowlands is de universiteitsformule dan ook op zijn plek, daar spreek je anderen anders mee aan. Daar zou ik Rutte niet achter een draaitafel willen hebben.

Lukt het die nieuwe groepen jongeren aan te spreken? Iedereen praat er wel over, maar vervolgens…

Ons lijsttrekkersdebat in Panama, in november vorig jaar, liet dat zien. Daar hoef je dus geen €120,- entree te betalen, voor drie dagen festival. De zaal zag er heel anders uit, opvallend veel allochtone jongeren, veel meisjes vooral ook. En het was zeer inhoudelijk, geconcentreerd. Dat zag je ook bij ons Europadebat op MTV in mei, waar jullie en de UM bij betrokken waren. Het profiel van de kijkers van onze uitzendingen op televisie, TMF en MTV, wijst daar ook op. Die kijker is een 17- jarig meisje dat op de havo zit, niet dominant in de Randstand woont en ambitieus en nieuwsgierig wil zijn.

Zulke jongeren, zeker onder allochtone meisjes, gaan zelf niet, of nog niet, naar zulke debatten toe, maar willen wel weten waar dat over gaat, hoe zoiets gaat. En dan zie je ze ineens in Panama met elkaar bij zo’n discussie opduiken. Ze durven dan, weten een beetje meer hoe en wat en zijn enorm betrokken publiek. We spreken ze niet aan als ‘allochtoon’ of ‘autochtoon’, we spreken ze aan op niveau en inhoud, op de kwaliteit waar ze zich aan spiegelen willen. Waar ze hun ambities op richten. Je moet vooral niet op je hurken gaan zitten, dat is de verbinding die dit heeft met Lowlands University: wij laten een Gerard ’t Hooft, Robbert Dijkgraaf of Ruud Lubbers daar heel fundamenteel hun betoog doen.

Wat verwacht je van de leidende mensen in het hoger onderwijs, de CvB’s, de profs, de koepels als respons op deze discussie?

Ze zouden in elk geval niet de fout van de omroepen en tv-zenders moeten maken, geloof ik. Pas op dat ze die zouden herhalen. Laten ze niet denken dat het de jongeren zijn die de zesjescultuur dragen. Je krijgt als hogeschool en universiteit de studenten die je verdient.

Het zou mooi zijn als zij echt gingen zien dat de wereld van jongeren nu een heel andere is dan die van voorheen. Het speelveld van jongeren en de jongerencultuur is wereldwijd, ook de competitie die daarin een rol speelt is veel groter geworden. Veel groter! Jongeren komen in opstand tegen de vooronderstelling dat zíj daarom zoiets als een zesjescultuur hebben, dat die vervlakking om die reden noodzakelijk zou zijn. Dat is immers een projectie van de visie van de anderen op die jongeren. Daar keren ze zich vanaf.

Als je zegt ‘het hoger onderwijs krijgt de studenten die het verdient’, zeg je dat de zesjescultuur-discussie ook iets zegt over het ambitieniveau en de identiteit van de universiteiten en hogescholen zelf en die projectie ervan op jongeren en studenten.

Natuurlijk zegt dat daar iets over. Met de nu komende discussieserie hoop ik dat de universiteiten en hogescholen die vooral ook zelf zullen ombuigen naar een discussie over de eigen ambities en toekomstige profielen.