Is alleen Amerika leidend?

Hij wees er onder meer op, dat Europa door grote aantallen Amerikaanse experts wordt opgezocht om het hoger onderwijs te bestuderen. “Want het is mooi als je enkele uitzonderlijk goede universiteiten hebt, maar in Europa komen deze bestuderen hoe wij erin slagen tegen relatief lage kosten goed hoger onderwijs voor massale participatie te realiseren. Dat is voor een hoogontwikkelde kenniseconomie ook erg belangrijk en Europa is in dit opzicht leidend in de wereld”.

Timmermans viel UT-voorzitter Anne Flierman bij in diens betoog voor “meer aandacht voor de organisatie van kennis, zoals onder Balkenende II”, en minder regeldruk op het hoger onderwijs. De Europa-bewindsman noemde dat een wezenlijke voorwaarde voor het succes van de hoger onderwijs en research ruimte op Europese schaal. “De universiteiten zouden die eigen hoger onderwijsruimte zelf moeten kunnen ontwikkelen. Overheden zijn daartoe niet de meest aangewezenen. Om hen dit mogelijk te maken, moeten wel alle nationale belemmeringen weggehaald worden. Maar ook op Europees vlak zijn er nog belemmeringen die verwijderd kunnen worden. Zo komt die Europese R&D-ruimte het beste tot stand. Deze aanpak is misschien een ongebruikelijke, maar door dit te doen, geef je het hoger onderwijs een grote kans en impuls dit zelf te doen”.

De omvang van de Unie wordt in dit verband vaak over het hoofd gezien in Europa zelf. Elders in de wereld veel minder, aldus Timmermans. “Stelt u zich voor, een hoger onderwijsruimte met 500 miljoen inwoners, in een hoogontwikkeld continent. Die kan leidend in de wereld zijn. Dat zie je nu al op andere terreinen. Doordat de EU de grootste markt ter wereld is, is Europa trendsettend geworden op allerlei hoogwaardige marktvoorwaarden – als consumentenbescherming – waar bedrijven wereldwijd op moeten spelen. Door als hoger onderwijs en onderzoek ook een kennisruimte te ontwikkelen, kan Europa op deze terreinen net zo goed leidend in de wereld worden”.

Dit vereist volgens Timmermans wel een andere houding ten opzichte van samenwerking in Europa. Na jaren van “verveelde vanzelfsprekendheid over de EU” is er nu “een mindset die ervan uitgaat dat als er als iets Europees gebeurd, het meteen slecht is”. Zonder de eurosceptische Plasterk bij name te noemen, wees Timmermans op het gevaar van een “een anti- houding” die in Europa alleen maar een bedreiging ziet of verhalen vertelt over onzinnige regels voor ladders, kromheid van bananen en dergelijke. De werkelijkheid noemde hij het feit dat hij in enkele dagen in vier verschillende delen van het land concrete klachten van universiteiten en bedrijven had gehoord over bureaucratische nationale belemmeringen voor een grensoverschrijdende arbeidsmarkt. Deze weg te nemen, ook voor de UTwente en de Euregio daar omheen is “een van de belangrijke doelstellingen van het kabinet op het Europese beleidsterrein. De effecten daarvan voor het succes van de UTwente en deze regio zijn van zeer groot belang”.