Miljoenen zonder baat bij gezondheidskennis

Deze tendens zal niemand kunnen tegenhouden. Als wetenschapscommunicatoren moeten wij daar over nadenken. Wat is de toekomst van de communicatie van de biomedische wetenschap?’ In de definitie van Van den Broek is dat inmiddels méér dan alleen communicatie door journalisten over wetenschap. ‘Ik versta hier álle communicatie over ziekte en gezondheid onder, tussen arts en patiënt maar ook tussen ‘leken’ onderling.’ Nieuwe media zoals de pc en internet hebben de medische wereld immers bij de consument thuis gebracht; de grenzen tussen producent en consument van gezondheidsinformatie zijn daardoor vervaagd .

Kennisdialoog
Een arts kan nauwelijks nog concurreren met de kennis die de duizenden patiëntenforums in huis hebben. ‘Dat hoeft ook niet’, vindt Van den Broek. ‘Communiceren over wetenschap is geen kwestie meer van communiceren van zij die weten naar zij die niet weten. Dat noem ik ganzen voeren. Er moet een kennisdialoog op gang komen van mensen die weten naar mensen die iets ánders weten. Het uitgangspunt is niet ‘gelijkheid’ maar ‘gelijkwaardigheid’. Dat is veel constructiever. Kennis hebben we allemaal. Dat is de basis van mijn oratie.’

Tweedeling
Van den Broek verwacht dat binnen tien jaar onze gezondheid altijd en overal meetbaar is. ‘De gevolgen van deze ambient intelligence kunnen groot zijn, want wie kijkt er allemaal mee? Verzekeringsmaatschappijen? Werkgevers? Privacyproblemen zullen een belangrijk punt van zorg worden.’

Maar dat is niet zijn enige zorg. ‘Als we niet uitkijken, leiden deze ontwikkelingen tot ongelijkheid. Een grote groep mensen heeft toegang tot de kennis en profiteert van de verworvenheid ervan. Zij kunnen de biomedische kennis volgen, lezen, bediscussiëren. Zij plukken de vruchten van personalized medicine en personalized e-health. Maar te veel mensen zullen niet kunnen profiteren van het delen van kennis. Denk aan de anderhalf miljoen functioneel analfabeten die Nederland telt en aan sociaal-economisch zwakkeren, aan ouderen. Aan het bestrijden van deze maatschappelijke ongelijkheid wil ik in het kader van mijn leerstoel graag een bijdrage leveren.’

Nieuwsgierige vrager
Professor van den Broek studeerde biochemie en promoveerde in de farmacologie. Om de kennis van zijn proefschrift te delen met zijn naasten die geen scheikunde hadden gestudeerd, gaf hij een lekenversie uit. Van den Broek noemt zichzelf een ‘nieuwsgierige vrager’ die altijd wil wéten. Hij houdt van een actieve overdracht van kennis, met een participatief karakter: de mensen moeten meedoen. ‘Ik wil laten zien dat wetenschap vaak makkelijker is dan men denkt, leuker is dan men denkt, dichterbij staat dan men denkt. Dat het hele leven doordrenkt is met wetenschap.’

Na zijn promotie werkte Van den Broek jarenlang als journalist en hoofdredacteur, onder meer bij Chemisch Weekblad/Magazine, Bionieuws en Natuur & Techniek wetenschapsmagazine. Hij doceert nu wetenschapscommunicatie bij de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Ook is hij (co)auteur van enkele populair- wetenschappelijke boeken, waaronder Strandvondsten . Over de natuur van zee, strand en duin (2006) en Oud? De duvel is oud! De wetenschap achter gezond oud worden (2007).