Nobelprijs met groot belang

Nieuws | de redactie
15 oktober 2007 | De drie winnaars van de Nobelprijs voor de economie hebben een enorme verdienste ‘voor een centraal vraagstuk in dit vak. Bovendien is wat zij hebben gedaan buitengewoon relevant voor politieke en maatschappelijke vragen en beslissingen.’ Econometrist en CDA-Kamerlid dr Pieter Omtzigt is blij verrast met de toekenning van dit jaar en licht het belang daarvan toe. “Het eerste centrale probleem in de economie dat zij aan de orde hebben gesteld, is de onvolmaaktheid van de vroegere, puur liberale theorie: ‘competitie is goed en dus komt het goed als je die haar werk laat doen.’

Maar we weten inmiddels dat voor zo’n goede werking allerlei voorwaarden en informatie nodig zijn. Anders ontstaat er helemaal geen stabiele en goed functionerende markt. Die vergt spelregels, informatie en afspraken over hoe deze tot stand komt, naar buiten komt en naar wie, en ga zo maar door. De mechanism design theory heeft voor het begrip daarvan groot belang gekregen.

Het tweede probleem dat daar aan verbonden is hebben zij ook doordacht: het maken van maatschappelijke keuzen. Hoe kom je tot formats, tot rankings en dergelijke, die geïnformeerde keuzen bewerkstelligen? Kiezen is niet iets vanzelfsprekends, het kan heel lastig zijn dat goed te organiseren. Elke democratie kent dat! En de instituties die je inricht –ook de economische-  moeten met dat gegeven rekening houden.

Denk maar eens aan de verkiezing heel recent van de partijvoorzitter van de PvdA. Daar had de inrichting van het kiezen, het gekozen stelsel, invloed op de uitslag en op een andere manier dan wanneer de verkiezing er een is tussen twee kandidaten. Een heel sterk voorbeeld is de presidentsverkiezing van 2002 in Frankrijk. Door de inrichting van het kiezen in twee rondes was voor zo’n tweederde of driekwart van de kiezers de uiteindelijke keuze een zeer moeilijke en onaantrekkelijke: Chirac en Le Pen kwamen door de eerste ronde en dat was voor grote delen van het electoraat toch een heel moeilijk moment. De theorievorming achter ‘social choice’ is dus van grote maatschappelijke betekenis.

Dat deze drie de Nobelprijs kregen is dus niet alleen wetenschappelijk zeer terecht, maar is voor politici ook van betekenis. Hier is een discipline binnen het vak bekroond dat vaak veronachtzaamd werd en niet de aandacht kreeg die het vanwege zijn bredere betekenis beslist verdient. Want hun werk heeft ook belang voor het doordenken van de allocatie van publieke goederen: wat wil je daarmee bereiken? Wat is de beoogde uitkomst als je stap 1 of stap 2 of een andere benadering zou kiezen? Dat raakt het vraagstuk van hoe een democratische samenleving een markteconomie laat werken. Hoe zorg je dat deze goed functioneert? Hoe kunnen de burgers er adequaat mee leven als de verschillende factoren van marktkrachten en democratische keuzen hun rol vervullen? Zo is het van belang dat burgers de uitkomsten van publieke allocaties vertrouwen kunnen, ook als zij de details daarvan niet precies kunnen volgen en als aan de verschillende onderdelen daarvan nog vaak gesleuteld moet blijven worden. Al dat soort aspecten hangt samen met het denken achter de mechanism design theory.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK