Symboliek en overlevering remmen vrouwen

‘In de laatste vijfentwintig jaar is door genderonderzoekers hard gewerkt aan het ontwikkelen van een verfijnder inzicht in de vraag waarom er nog steeds zo weinig vrouwelijke topwetenschappers zijn. Een belangrijk eerste inzicht van dit onderzoek was, dat er in de afgelopen honderd jaar eigenlijk helemaal niet “zo weinig vrouwen” zijn geweest. De meeste vrouwelijke wetenschappers zijn echter door hun ondergeschikte positie in de organisatie onzichtbaar gebleven en daardoor vervolgens ook niet tot de annalen doorgedrongen’, stelt Bosch in haar oratie bij de opening van het festival WISER, georganiseerd door het Centrum voor Gender en Diversiteit van de UM, waar haar leerstoel is ondergebracht.

In haar oratie vraagt de hoogleraar zich af waarom deze kennis niet in brede kring doordringt. Het antwoord zoekt ze in de last van overlevering: alle verschillende vormen waarin wetenschappers elkaar herdenken en portretteren, oals de vele ‘In memoriams’, gedenkboeken, biografische lemma’s en lofredes. ‘De meeste vrouwen bereiken niet die mate van zichtbaarheid. En als zij dat wel doen, dan is hun vrouwelijkheid steevast een zo overweldigend gegeven dat vrijwel alle teksten over vrouwen erdoor gestempeld worden. Voor biografieën van wetenschappers geldt dat misschien nog wel des te meer, zodat hier de last begint van de overlevering.’

Als voorbeeld noemt ze Marie Curie, die twee Nobelprijzen kreeg, maar in veel populaire boeken én wetenschappelijke biografieën verschijnt als de ‘werkezel’ die het handwerk deed, naast Pierre, de natuurkundige, die het hoofdwerk verrichtte. ‘Tegen deze onophoudelijke stroom van biografische beelden over vrouwelijke wetenschappers is vooralsnog bijna niet op te roeien. Herinneringscultuur en biografische overlevering spelen mijns inziens een sleutelrol in de kwestie van de “ondervertegenwoordiging van vrouwen in de wetenschap”. Graag wil ik de universitaire gemeenschap en de ruimere wereld van wetenschap het besef bijbrengen dat het niet zozeer mannen zijn die geschiedenis maken, maar dat juist de geschiedenis mannen maakt.’