ScienceGuide staat voor verdieping. Dit is het platform waar de actualiteit en achtergrond elkaar ontmoeten op een inhoudelijke en doordachte wijze. Onder het uitklapteken vind je dus een toelichting, geheugensteun of voetnoot die de redactie of de auteur toevoegt. Dit doen wij om ervoor te zorgen dat wij in onze artikelen grondig en gedetailleerd in kunnen gaan op belangrijke details, zonder de lezer kwijt te raken.
Symboliek en overlevering remmen vrouwen
Nieuws |
de redactie
1 oktober 2007 | "De kwaliteiten van vrouwelijke wetenschappers in heden én verleden kunnen nog steeds niet goed worden waargenomen, omdat berichtgevers eerst en vooral getroffen worden door hun (on) vrouwelijkheid." Een van de redenen voor die onzichtbaarheid van vrouwen is de manier waarop wetenschappers elkaar herdenken en portretteren. In haar oratie laat prof. dr. Mineke Bosch aan de UM zien dat de rijke herinneringscultuur in de wetenschap bevestigt dat zij een typisch mannelijke aangelegenheid is en dat belemmert “het zicht op een werkelijkheid waarin allang heel veel aan het veranderen is.”
‘In de laatste vijfentwintig jaar is door genderonderzoekers hard gewerkt aan het ontwikkelen van een verfijnder inzicht in de vraag waarom er nog steeds zo weinig vrouwelijke topwetenschappers zijn. Een belangrijk eerste inzicht van dit onderzoek was, dat er in de afgelopen honderd jaar eigenlijk helemaal niet “zo weinig vrouwen” zijn geweest. De meeste vrouwelijke wetenschappers zijn echter door hun ondergeschikte positie in de organisatie onzichtbaar gebleven en daardoor vervolgens ook niet tot de annalen doorgedrongen’, stelt Bosch in haar oratie bij de opening van het festival WISER, georganiseerd door het Centrum voor Gender en Diversiteit van de UM, waar haar leerstoel is ondergebracht.
In haar oratie vraagt de hoogleraar zich af waarom deze kennis niet in brede kring doordringt. Het antwoord zoekt ze in de last van overlevering: alle verschillende vormen waarin wetenschappers elkaar herdenken en portretteren, oals de vele ‘In memoriams’, gedenkboeken, biografische lemma’s en lofredes. ‘De meeste vrouwen bereiken niet die mate van zichtbaarheid. En als zij dat wel doen, dan is hun vrouwelijkheid steevast een zo overweldigend gegeven dat vrijwel alle teksten over vrouwen erdoor gestempeld worden. Voor biografieën van wetenschappers geldt dat misschien nog wel des te meer, zodat hier de last begint van de overlevering.’
Als voorbeeld noemt ze Marie Curie, die twee Nobelprijzen kreeg, maar in veel populaire boeken én wetenschappelijke biografieën verschijnt als de ‘werkezel’ die het handwerk deed, naast Pierre, de natuurkundige, die het hoofdwerk verrichtte. ‘Tegen deze onophoudelijke stroom van biografische beelden over vrouwelijke wetenschappers is vooralsnog bijna niet op te roeien. Herinneringscultuur en biografische overlevering spelen mijns inziens een sleutelrol in de kwestie van de “ondervertegenwoordiging van vrouwen in de wetenschap”. Graag wil ik de universitaire gemeenschap en de ruimere wereld van wetenschap het besef bijbrengen dat het niet zozeer mannen zijn die geschiedenis maken, maar dat juist de geschiedenis mannen maakt.’
