Werkplekleren in kaart gebracht

Kwaliteitsvragen rond het samen opleiden van leraren in de school zijn actueel in het onderwijs. Pedagogische hogescholen en basisscholen richten zonder veel bewijs voor de beoogde effecten werkplekleeromgevingen in voor dat samen opleiden. De basisscholen krijgen daarbij een steeds belangrijkere rol in de begeleiding van de aanstaande leraren.

Het samen opleiden stelt eisen aan de werkplekleeromgeving en het inrichten ervan blijkt voor de betrokken partners een ingewikkelde onderwijsvernieuwing. De werkplekleeromgeving omvat meer dan alleen de werkplek. Zij wordt gevormd uit de werk- en leeromgeving van basisschool en de hoge­school tezamen. Over hoe zo’n werkplekleeromgeving eruit zou moeten zien bestond tot op heden alleen een fragmentarisch beeld.

Het recent afgeronde promotieonderzoek uitgevoerd door onderwijskundige Jeannette Geldens van Hogeschool de Kempel, brengt daar verandering in. Geldens onderzocht de kwaliteitskenmerken voor werkplek­leeromgevingen die het leren onderwijzen van aanstaande leraren krachtig kunnen bevorderen. Ze deed dat onder begeleiding van het Instituut voor Leraar en School van de Radbouduniversiteit en het Kempellectoraat van Hogeschool de Kempel. Op basis van de resultaten uit haar onderzoek ontwikkelde de onderzoekster een conceptueel analytisch kader dat 104 elementen omvat, geordend in 19 kenmerken en 7 componenten.

Dat kader levert ons thans een samenhangend beeld op van de kenmerkende eigenschappen van werkplekleeromgevingen voor het leren onder­wijzen van aanstaande leraren basisonderwijs. Boven­dien is het bruikbaar als kwaliteits­instrument om bestaande werkplekleeromgevingen in kaart te brengen en nieuwe werkplekleer­omgevingen in te richten.

Op dit onderzoek promoveerde Jeannette Geldens op 8 oktober 2007 aan de Radbouduniversiteit te Nijmegen.

De onderzoekster wijst uit de 19 kenmerken vier kenmerken aan die essentieel zijn voor de kracht van een werk­plekleeromgeving. De eerste, mentoring en coaching, blijkt de meest cruciale. Tegelijkertijd komen uit het onderzoek elementen naar voren waaruit blijkt dat dit krachtige kenmerk kwetsbaar is. Verder toont haar onderzoek de kracht en de noodzaak aan van heldere samenwerkings­afspraken waarbij ook de aanstaande leraar inbreng heeft. De zorg voor een doorgaande lijn is het derde en de gerichtheid op de bekwaamheden het vierde kenmerk die een werkplekleeromgeving krachtig kunnen maken voor het leren onderwijzen.

De resultaten van haar onderzoek maken duidelijk dat het samen opleiden een omvangrijke innovatie is die een complexe implementatie omvat. Haar onderzoeksresultaten en conclusies laten ook zien dat deze innovatie haalbaar is en dat ze voor het leren onderwijzen enkele aanwijsbaar krachtige kenmerken bezit. Daarom beveelt Geldens aan op deze weg van ‘samen opleiden’ voort te gaan.

Jeannette J.M. Geldens (1961) studeerde pedagogische wetenschappen (orthopedagogiek) aan de Universiteit Utrecht. Zij was acht jaar leraar basisonderwijs en negen jaar leraar en onderwijsbehandelcoördinator bij een expertisecentrum voor doofblinde leerlingen. Thans is ze geregistreerd psychologe en als hogeschooldocent en associate lector van het Kempellectoraat verbonden aan de pedagogische Hogeschool de Kempel. Vanuit het Kempellectoraat verdiept ze zich in opleidingsvraagstukken en verricht ze onderzoek op de hogeschool en haar partnerscholen naar nieuwe onderwijsontwikkelingen zoals opleiden in de school en betekenisvol leren onderwijzen.

Haar boek heeft als titel:

Geldens, J.J.M. 2007. Leren onderwijzen in een werkplekleeromgeving (Proefschrift Radbouduniversiteit). Helmond, Kempellectoraat Hogeschool de Kempel.

Het is tegen kostprijs ad € 17.50 bij de uitgever te bestellen:

lectoraat@kempel.nl

ISBN 978- 90-9022107-6 (250 pag.)

Voor verdere informatie: E-mail: j.geldens@kempel.nl