Allochtone experts in identiteitsvorming

Massimiliano Spotti trok een Nederlandse en een Vlaamse multiculturele klas in en bestudeerde de identiteitsvorming vanuit het gezichtspunt van de schooldirectie, de leraren en de leerlingen, en hun interactie. Daarnaast analyseerde hij het Nederlandse en Belgische overheidsbeleid op het gebied van integratie en identiteit. Spotti concludeert op grond van observaties, interviews en opstellen van leerlingen dat vooral leerlingen zelf de experts zijn als het gaat om identiteitsvorming. Hun leraren daarentegen komen te voorschijn als beginnelingen, die zich slechts gaandeweg bewust lijken te worden van de spanning tussen traditionele identiteitskenmerken en het nieuwe identiteitsbegrip van hun allochtone leerlingen.

Spotti ontdekte ook dat de leerlingen zich alleen aanpassen aan de identiteitsnormen van de samenleving, de school en de leraar als ze er in een gegeven situatie voordeel van hebben. Zij gebruiken culturele, religieuze en talige identiteitskenmerken als producten die ze zich kunnen toe-eigenen of afwijzen en die ze kunnen inzetten in de onderhandeling, uitdaging en sabotage van heersende identiteitsnormen.

Waar leraren het dragen van een hoofddoek bijvoorbeeld veelal zien als een onlosmakelijk met de Islam verbonden en daardoor voor moslimmeisjes onontkoombaar identiteitskenmerk, blijken de meisjes in kwestie het veeleer te beschouwen als een persoonlijke keuze die ze bijvoorbeeld maken als ze naar het voortgezet onderwijs gaan. Volgens Spotti komen door dit dynamische proces van identiteitsvorming overgeleverde ideologieën van nationaal-culturele en talige homogeniteit zodanig onder vuur te liggen, dat ze langzaam aan sporen van erosie gaan vertonen.