Genetische weglek sterk gerelativeerd

‘Er zijn bacteriën die van nature DNA uit hun omgeving kunnen opnemen’, zegt dr. Leo van Overbeek van PRI. ‘Waarom ze dat doen is nog niet helemaal bekend. We weten wel dat ze DNA van soortgenoten makkelijker opnemen dan dat van planten. Bacteriën breken vreemd genetisch materiaal meestal af.’

Maar niet altijd. Er zijn een paar bacteriën bekend die in theorie genetisch materiaal uit genplanten zouden kunnen opnemen. Om te onderzoeken of die ook van nature op tomaten- en aardappelplanten voorkomen kregen Overbeek en zijn collega’s een subsidie van Brussel om van 552 bacteriën, allemaal ooit op aardappels en tomaten aangetroffen, te bepalen of ze onder laboratoriumomstandigheden vreemd DNA kunnen opnemen. De onderzoekers brachten de bacteriën in contact met genen die resistent maken voor een antibioticum.

‘Toen we bepaalden hoeveel bacteriën door de blootstelling bestand werden tegen het antibioticum, ontdekten we dat slechts twee isolaten tot op zekere hoogte in staat waren het genetisch materiaal te absorberen’, zegt Overbeek. ‘Dat waren Pseudomonas trivialis en Pseudomonas fragi.’

Twee bacteriën van de 552 is bar weinig, maar een bewijs dat het weglekken van nieuwe genen niet voorkomt, is daarmee niet geleverd, aldus Overbeek. ‘Er is een kloof tussen het laboratorium en het veld. Het is mogelijk dat er in de natuur iets met bacteriën gebeurt waardoor het opnemen van vreemd DNA makkelijker verloopt.’

De uitkomst van zijn studie is typerend voor het onderzoek naar de risico’s van gengewassen, zegt Overbeek. ‘Als wetenschapper kun je iets zeggen over risico’s die aan gentechnologie kleven. Maar bewijzen dat gentechnologie honderd procent veilig is, is onmogelijk.’