Signaal CDA compliceert OCW-probleem

Op het CDA-congres afgelopen zaterdag diende het CDJA – als partner in de ISO/LSVb-actie 1 miljard.nl – een motie in waarin uitgesproken werd dat de extra’s voor lerarensalarisverhoging conform het advies- Rinnooy Kan niet ten de koste mogen gaan van de toegankelijkheid en kwaliteit. Verhoging van collegegelden en ingrepen in de SF werden in de motie expliciet afgewezen. Deze uitspraak werd ontraden, omdat het de ruimte voor bewindslieden en de fractie zou verkleinen om een politieke oplossing te bereiken en ook voorbarig zou zijn.

Naar goed CDA-gebruik wordt daarmee veelal volstaan, bijvoorbeeld nadat de politieke leiding het gevoelen van de partij in algemene termen als ‘zeer relevant’ en een ‘duidelijke boodschap’ omarmt. Maar dit keer ontstond een Kampfabstimming, omdat het CDJA en de studenten niet zonder een scherper signaal hun punt meenden te moeten maken. De uitslag onthutste de partijleiding en bewindslieden: 348 voor, 380 tegen.

Een dergelijk resultaat (47%-53%) kan binnen de partijtraditie nauwelijks anders dan als een scherpe reprimande verstaan worden over het ontbreken van een heldere politieke lijn op dit punt. Formeel geeft het partijcongres de leiding wel speelruimte in het overleg, maar deze narrow escape geeft tevens helder aan welke opvatting ten principale de CDA’ers in het land tot de hunne maken.

“Congressen kopen geen straaljagers”, wist PvdA-minister Henk Vredeling al. Maar ze kunnen het beroepspolitici wel knap lastig maken. Politiek is de ingetogen CDA-rebellie pikant. De PvdA heeft tot nu toe minister Plasterk pro forma gesteund in zijn pogingen de 1 miljard binnen OCW te snijden. Nu dreigt het CDA zich als beschermer van kwaliteit en toegankelijkheid op te stellen, tegenover Plasterk en zijn geestverwanten. Voor de OCW-begroting lijkt dit gunstig, maar Plasterk zou met zo’n ‘redding door het CDA’ in verlegenheid gebracht kunnen worden: een andere partij haalt zijn kastanjes uit het vuur. Plasterks positie wordt daarmee versterkt – tegenover Bos – en verzwakt tegelijk.

Wat zouden hier de consequenties van zijn? Het grootste risico voor het CDA zou nu zijn dat Bos -of Plasterk- het congres van die partij serieus nam. De minister van Financiën zou een groot deel van de 1 miljard docentensalarisverhoging kunnen dekken uit posten die primair op begrotingen van CDA-ministers staan. Of Bos zou een lastenverzwaring kunnen voorstellen die met name de gezinnen met midden- en hogere inkomens raakt, waarvan de kinderen immers de grootste baat zouden hebben bij het oplossen van het docenten tekort en de versterking van de kwaliteit van leraren. Bos zou het CDA met zulke dekking kunnen oproepen tot steun aan ‘het eigen verantwoordelijkheid nemen’ door precies die kiezers waar het CDA  electoraal sterk op leunt. Maar deze zijn door lastenverzwaringen van het kabinet al eerder verstoord. Een duivels dilemma, dat wel een politieke finesse veronderstelt dat in Haagse kringen tot nu toe bij de bewindslieden van OCW en Financiën niet werd waargenomen, zo wordt ScienceGuide gemeld.