Studenten zetten discussie over agenda aan

Het valt het bestuur van de studentenvakbond op dat de minister het niet alleen belangrijk vindt dat er meer en beter onderwijs komt voor excellente studenten, maar dat hij ook grote waarde hecht aan een betere basiskwaliteit van het hoger onderwijs. “De LSVb juicht dit toe, de kwaliteit van het onderwijs kan beter. Wij zien hier grote mogelijkheden voor een krachtiger medezeggenschap, intensievere studiebegeleiding en onderwijs op maat. De minister ziet deze mogelijkheden ook, maar kan daar wat de LSVb betreft nog veel verder in gaan.

De LSVb maakt zich ook zorgen. Bijvoorbeeld over de genoemde mogelijkheid het Bindend Studie Advies (BSA) ook na het eerste jaar mogelijk te maken en het voornemen de mogelijkheden voor collegegelddifferentiatie te blijven onderzoeken. De LSVb is van mening dat beide voornemens de kwaliteit van het onderwijs en de studeerbaarheid niet ten goede komen. Tenslotte staan er enkele concrete plannen in de SA waar de LSVb zich niet in kan vinden. Het verhogen van de collegegelden tot €220,- per jaar in 2018 bovenop de normale verhogingen, is hiervan het meest voor de hand liggende voorbeeld. Maar ook het verlengen van de terugbetalingstermijn van de studielening is iets waar wij ons niet in kunnen vinden.

In het hoofdstuk “Waar willen we heen” van de agenda van de minister wordt een toekomstbeeld geschetst. De LSVb kan zich vinden in dit toekomstbeeld, voornamelijk op de volgende aspecten:
–           Kleinschaligheid en intensieve studiebegeleiding;
–           Mogelijkheden om een betere studiekeuze te maken;
–           Mogelijkheden binnen de studie om kritisch te zijn op de onderwijskwaliteit, het versterken van de medezeggenschap;
–           Meer differentiatie tussen en binnen opleidingen;
–           Een brede kwaliteitsbasis van het onderwijs;

In het tweede hoofdstuk, “Uitwerking Hoger Onderwijs” staat hoe bovenstaand toekomstbeeld volgens de minister bereikt kan worden. We zijn het niet volledig eens met deze ideeën en doen daarom een aantal concrete aanbevelingen.

Op onderstaande punten heeft de minister plannen waar de LSVb achter staat:

–          P. 31 – Het verhogen van het aantal contacturen en meer inzet van onderwijspersoneel lijkt een goede oplossing voor een deel van de (kwaliteits-) problemen in het hoger onderwijs. De LSVb wil er wel op wijzen dat het voor de bredere ontwikkeling van studenten van belang is deze extra contacturen niet verplicht te stellen. Hiermee wordt het immers moeilijker om extracurriculaire  activiteiten te ontplooien.

–            P. 42 – De minister heeft het bekostigingsplan zoals voorgesteld door LSVb, ISO, HBO-raad en VSNU zo goed als letterlijk overgenomen. Uiteraard is de LSVb daar zeer tevreden mee. De LSVb is benieuwd naar de uitkomsten van de op te richten expert-werkgroep die de mogelijkheden tot kwaliteitsbekostiging zal onderzoeken en denkt hier graag in mee.

–           P. 48 – De LSVb is blij dat in het accreditatievoorstel in de Strategische Agenda erkend wordt dat accreditatie plaats dient te vinden op opleidingsniveau en dat een periodieke toetsing plaats dient te vinden door onafhankelijke experts. Belangrijk bij de verdere uitwerking van de plannen zoals die nu liggen, vinden we de vraag hoe de NVAO gaat garanderen dat de panels ook echt onafhankelijk zijn. In de invoering van tussenvormen tussen wel of niet geaccrediteerd worden (een ‘herstelperiode’) kan de LSVb zich vinden. Het toetsen van centrale voorzieningen op een centraal niveau, waardoor bij de accreditatie meer gericht gekeken kan worden naar onderwijskwaliteit, ervaren wij ook als een verbetering.

Op andere punten slaat minister Plasterk de plank echter volledig mis:

–            P.26 – Een Bindend Studie Advies na het eerste jaar is geen een goed idee. De LSVb is tegenstander van het BSA, aangezien wij een student, met de juiste begeleiding, zelf verantwoordelijk achten voor zijn of haar studieverloop. Er moet meer aandacht komen te liggen bij juiste voorlichting en begeleiding, zodat studenten minder snel uitvallen. Een BSA na meer dan één jaar is volstrekt niet te verantwoorden tegenover studenten die al jaren collegegeld betalen, studiefinanciering gebruikt hebben en een lening opgebouwd hebben. Nog los van toekomstvisies en inhoudelijke betrokkenheid.

–            P.49 – Door collegegelddifferentiatie voor (excellente) opleidingen of opleidingsvarianten  te overwegen, accepteert de minister elite-onderwijs. De LSVb vindt dat alle studenten de best passende onderwijsvorm moeten volgen. Ongeacht financiële middelen, eventuele leenangst of andere financieel getinte argumenten.

–            P. 44 – Het collegegeld verhogen om het lerarenprobleem te verhelpen, is geen goede oplossing. Studenten betalen al tientallen jaren steeds meer, terwijl hun inkomsten dalen. Deze extra aanslag op hun budget, hoe bescheiden ook, is niet terecht. Collegegelden zijn bedoeld als vergoeding voor genoten onderwijs, niet als extra inkomsten voor het ministerie van OCW. Sterker nog, als het kabinet daadwerkelijk de participatie in het HO wil verhogen, is het de hoogste tijd voor een flinke verbetering van de financiële positie van de student.

–           P. 44 – Het verlengen van de afbetalingstermijn van de studielening pakt met name voor oud studenten met een lager inkomen negatief uit. Nu wordt de lening indien nodig na 15 jaar kwijtgescholden. Plan is om die termijn te verlengen tot 25 jaar. Oud-studenten zijn dan bijna tot hun pensioen aan het afbetalen, terwijl de rente-op-rente rustig doorloopt.   Positief overigens is het verhogen van de ondergrens vanaf waar terugbetaald moet worden tot 120% van het wettelijk minimumloon.

Tenslotte missen er nog verschillende uitwerkingen. De LSVb heeft wel een paar suggesties:

–            P. 31 – Om uitval te voorkomen, is een belangrijke taak weggelegd voor studiebegeleiders. De LSVb stelt voor hen een prominentere plek op instellingen te geven. De minister kan hierin bijdragen door instellingen te stimuleren het aantal beschikbare fte voor studiebegeleiders fors te verhogen en de bekendheid van de studiebegeleiders onder studenten te verbeteren.

–             P. 14 en 45 – Om de medezeggenschap te versterken, worden enkele voorstellen gedaan. Sommige van die voorstellen zijn niets anders dan een wassen neus. Veel van de voorstellen zijn een bevestiging van de huidige regelgeving. Studentleden van medezeggenschap kregen bijvoorbeeld al een vergoeding, een beter (en nieuwer) plan zou zijn te stimuleren dat er per instelling een medewerker ter ondersteuning van de medezeggenschap aangesteld wordt. Dit zal, door betere begeleiding en een grotere bekendheid van de medezeggenschap, onder andere leiden tot actievere studenten en dus tot meer binding met de instelling, wat ook een doel is van de minister (p.23).

–          P. 8 en 19 – De minister wil studenten meer mogelijkheden geven om kritisch te zijn op de onderwijskwaliteit en deze kwaliteit ook verhogen. Opleidingscommissies zijn hier het ideale middel voor. Deze commissies van studenten en docenten die op opleidingsniveau onder andere bezig zijn met het verbeteren van het onderwijs, bestaan nu ook al. OC’s krijgen nu echter vaak niet de kans om te doen wat ze moeten doen, doordat ze nauwelijks gefaciliteerd, onderbezet en onbekend zijn. Er valt hier dus nog veel winst te boeken