De coalitie van politiek en milieubeweging

Nieuws | de redactie

19 december 2007 |

Op 28 en 29 november jl. organiseerden de UvA en NYU in New York het Global  Colloquium on Climate Change. Aan deze conferentie over klimaatverandering namen ruim twintig topuniversiteiten deel, waaronder Harvard, Yale en Princeton. Vanuit Europa waren naast de UvA de universiteit van Oxford en het Institut d’ Etudes Politiques de Paris aanwezig. Het colloquium stond in het teken van de voorbereiding van de milieu top in Bali. De resultaten werden aangebonden aan de secretaris-generaal van de VN, de heer Ban-Ki Moon. De UvA delegatie bestond uit Karel van der Toorn en Louise Fresco.

Louise Fresco is sinds 2006 Universiteitshoogleraar aan de UvA. Voordat zij aan de UvA kwam werken was zij topambtenaar bij de Wereldvoedselorganisatie van de Verenigde Naties. Louise Fresco is niet alleen een excellente wetenschapper maar tegelijk een zeer begaafde romanschrijfster.


Na haar roman De kosmopolieten, spelend in de linkse studentenbeweging in de jaren zeventig, heeft zij tijd gevonden om weer een complete roman te schrijven. Een heel actuele roman in het licht van het aantreden van het kabinet Balkenende IV en de gegroeide aandacht voor het thema duurzaamheid in de politiek.

De Utopisten beschrijft de opkomst en ondergang van Michiel van Straten, voormalig milieuactivist en inmiddels opgeklommen tot staatssecretaris van Technologie en Milieu. Het boek begint op de avond van zijn benoeming, bij een receptie ten huize van zijn vriendin Lydia. Vrienden van vroeger en nu hebben zich rondom hem verzameld: oude milieumakkers van het eerste uur en nieuwe spindoctors, maar ook zijn eerste vrouw Claire, een violiste, en zijn radicale, getroebleerde dochter Julia.

Michiel is trots op wat hij heeft bereikt. Het is deze trots op zichzelf die hem het zicht op zijn omgeving ontneemt en hem doet vergeten dat hij afkomstig is uit de milieubeweging. De vraag is of hij nu als staatssecretaris een verrader is geworden van de beweging waaruit hij is voortgekomen.

In De Utopisten zijn alle ingrediënten terug te vinden die met Haagse macht te maken hebben. Zoals de retoriek van Michiel van Straten zelf: “ Met elan de toekomst vormgeven… Met elan in plaats van met gemiezer en gemopper… We staan voor de grootste uitdaging die de mensheid ooit heeft gekend…”  Zo gaat het nog een tijdje door en zelfs de aanval op de ‘zesjescultuur’ is in de eerste toespraak van Michel van Straten terug te vinden. Deze toespraak richt hij op de dag van zijn benoeming tot zijn vrienden van de milieubeweging.

Echter de activisten van weleer hebben weinig meer met elkaar gemeen. Zij geloven niet in de politiek en een aantal zijn een fervent tegenstander van grootschalige technieken die naar hun opvatting aan de burger worden opgelegd. Gerrit de Winter is de aanvoerder van deze groep. Hij doet er alles aan om Michiel in zijn politieke loopbaan te laten struikelen. In de ogen van Gerrit is technologie een kongsi van bedrijfsleven en overheid tegen de burger.

Vroeger bewoonden zij het zelfde kraakpand, deelden lief en leed. Michiel en zijn boezemvriend Paul deelden in die tijd zelfs het bed met Claire, de enige vrouw in de woongemeenschap. Dat is allemaal voorbij. Gerrit is de grote tegenstander van Michiel geworden, Claire is inmiddels de ‘ex’ van Michiel en Paul is geworden tot een waarnemer langs de zijlijn.

 

De Utopisten is een spannend verhaal. Het laat vele valkuilen zien voor beginners in de Haagse politieke arena. Deze ontstaan allemaal in de bijzondere verbinding tussen de pragmaticus Michel van Straten, de onthechte onderzoeker Paul, de zoekende kunstenares en ex-vrouw Claire, zijn maîtresse en op macht beluste Lydia en de potentiële terrorist Gerrit.

De laatste toespraak die in het boek valt te lezen, is die van Michiel van Straten wanneer hij vecht voor het eigen politieke lijfsbehoud. Deze redevoering begint als volgt: “….Een verhaal over een groep studenten met grote idealen, die vonden dat de wereld rechtvaardiger moest worden en schoner en mooier, ze plakten affiches, ze demonstreerden, ze voerden actie, ja zelfs op de grens van het toelaatbare, en vooral speelden ze muziek en theater op straat om hun ideeën kenbaar te maken. Maar langzaam groeiden ze uit elkaar, de een bleef activist, de ander zocht zijn heil in het buitenland en de derde werd uiteindelijk politicus. Had die laatste meer gelijk dan de ander, meer dan die eerste? Ik denk het niet, er zijn vele manieren om de wereld te veranderen. De vraag is niet wat de goede weg is, maar of je wel ver genoeg gaat, of je niet te gemakkelijk je principes inlevert…..”

De vraag of Michiel van Straten wel “ ..ver genoeg is gegaan…” blijft in het boek onbeantwoord. Het lijkt er meer op dat het politieke establishment het wint van  de noodzaak van fundamentele hervormingen die nodig zijn om daadwerkelijk “ ..onze wereld te hervormen, zodat hij leefbaar blijft voor toekomstige generaties” .

De Utopisten  is zeker een aanrader voor milieuminister Jacqueline Cramer. In een interview met haar in het Milieudefensie magazine van oktober jl. staat onder meer te lezen:  “ In de jaren zeventig deden wij vaak een moreel appel op mensen. Dat schrikte velen af. Maar hoewel technische oplossingen veel mogelijk maken, ook onze manier van leven is van belang. Zorgzaam omgaan met de omgeving gaan hand in hand met techniek”. Deze positieve boodschap is niet te vinden in De Utopisten.

Wie daar wel meer over wil weten moet eens kijken op www.nyu.edu/global.colloquium. Daarop staan de werkstukken met de bijdragen van de eerder vermelde topuniversiteiten over het beter omgaan met de kansen van de klimaatverandering. Er is ook een uitstekende bijdrage terug te vinden van Louise Fresco. Voor degenen die een spannende roman willen lezen over het leven in politiek Den Haag, met werkelijk trefzekere sfeer- en natuurbeschrijvingen, kunnen hun hart ophalen bij Fresco’s De Utopisten.

Paul Doop
Vice-voorzitter UvA/HvA


Louise O. Fresco
De Utopisten
Uitgeverij Prometheus
Hardcover
349 Pagina’s
ISBN10: 9044610384
ISBN13: 9789044610383