Verstopte ‘wegen voor talent’

De LSVb analyseert de kern van het rapport als een verlate vriendendienst aan oud-staatssecretaris Nijs. “Het rapport “Wegen voor talent” lijkt toe te schrijven naar een vooraf vastgestelde conclusie. In 2003 kreeg zij van VVD-staatssecretaris Nijs de taak om onderzoek te doen naar de invloed van collegegeld-verhoging en selectie aan de poort. Met deze notitie wilde de toenmalig staatssecretaris de discussie over het toelatingsbeleid in het hoger onderwijs opstarten.”

Bij verschillende van de aanbevelingen wijzen de studenten op in hun ogen ongerijmde redeneringen en gegevens van de kant van de commissie. “Acht van de veertien experimenten met honoursprogramma’s zijn goed beoordeeld, maar het uiteindelijke nut van honoursprogramma’s is niet meetbaar (p.27). Ook is de belangstelling onder studenten laag. Toch adviseert de commissie de programma’s verder te ontwikkelen en meer ervaring op te doen. Uiteraard is de LSVb geen tegenstander van extra mogelijkheden voor studenten. Het is wel vreemd dat de commissie zoveel nadruk legt op het ontwikkelen van nieuwe honoursprogramma’s.

Zij concludeert zelf dat er geen eenduidigheid is, studenten weinig belangstelling tonen en een goed toetsbeleid ontbreekt. Zijn honoursprogramma’s wel de manier om topstudenten te bereiken en toponderwijs te ontwikkelen? De resultaten lijken opnieuw de conclusie tegen te spreken. De LSVb ziet voldoende alternatieven om de mogelijkheden tot het volgen van extra onderwijs te verruimen zonder dat het handen vol geld kost. Dit kan eenvoudig vormgegeven worden door curricula minder “dicht te timmeren”, minder barrières op te werpen en studenten de ruimte te geven.”

Dit leidt in hun notitie tot de volgende drie gevolgtrekkingen uit het werk van de commissie-Korthals:

1] Het onderzoek hanteert definities die niet nader toegelicht worden, maar wel de kern van de aanbevelingen blijken te zijn, zoals “specifiek profiel” en “stimulerende onderwijsomgeving”. Dat de commissie aangeeft dat een stimulerende onderwijscontext voorwaarde is voor ‘een specifiek profiel’ en dus voor selectie, is bovendien een lege huls, omdat de commissie aangeeft dat eigenlijk elke opleiding een stimulerende onderwijscontext zou moeten hebben. Betere “matching” zou vooral werken bij opleidingen met een “specifiek profiel” omdat deze opleidingen een onderscheidende onderwijscontext hebben (wat dit ook mag betekenen.) Definities zijn dus niet helder waarmee een belangrijke voorwaarde voor gedegen onderzoek ontbreekt.

2] De definitie die niet bleek te werken, “evidente meerwaarde”, is omgevormd tot een definitie die een totaal andere doelstelling beoogt. Bovendien gaat deze doelstelling in tegen de oorspronkelijke doelstelling om meer participatie en beter onderwijs te krijgen. Het onderzoek richt zich vooral op het mogelijk maken van selectie en mogelijk invoeren van collegegelddifferentiatie.

3] De experimenten met collegegelddifferentiatie laten zien dat het hoger onderwijs minder toegankelijk wordt. Instellingen durven vaak niet meer dan een symbolisch hoger collegegeld te vragen. Zij vrezen zelf al voor een tegenvallende instroom van studenten. Opleidingen met selectie presteren helemaal niet beter, op enkele bijzondere uitzonderingen na. Selectie aan de poort heeft niet bewezen te werken. Zowel het experiment van de Universiteit Leiden als lopende experimenten laten dat zien. Talent wordt onterecht uitgesloten, dit is een verlies voor onze kenniseconomie. Opleidingen meer vrijheid geven om te bepalen of zij studenten voor of na de poort willen selecteren is een conclusie die op basis van het onderzoek totaal niet getrokken kan worden.