Een mooi breekijzer

“We geven scholen 1 miljard extra om docenten beter te belonen. Tegelijk hebben we dan in gesprekken met scholen een mooi breekijzer om gelijk meer zeggenschap voor docenten te regelen”. Zo typeerde minister Plasterk de reactie van OCW op het advies-Rinnooy Kan tegenover ScienceGuide tijdens een debat met docenten uit PO, VO en HO op de hogeschool Rotterdam. De bewindslieden Van Bijsterveldt en Dijksma waren ook bij dit debat aanwezig.

Omdat het advies LeerKracht! van de commissie- Rinnooy Kan betrekking heeft op het hele onderwijs, besloten de drie bewindslieden van OCW maandag samen werkbezoeken af te leggen op een lagere school, een middelbare school en een hogeschool. In de gesprekken met docenten concentreerden ze zich op wat Plasterk “de politieke hoofdpunten” van het advies van Rinnooy Kan noemde: de beloningssystematiek en de zeggenschap van docenten.

Beloning
Rinnooy Kan adviseerde om docenten met een hogere opleiding hoger in te schalen. OCW neemt dat advies in principe over, al laat men aan de schoolleidingen of dat ook in individuele gevallen wordt toegepast. “Daarbij geldt het principe van ‘pas toe of leg uit”, aldus Plasterk. OCW wil bovendien dat hogere beloningen niet alleen worden toegekend vanwege meer opleiding, maar ook vanwege betere prestaties. Staatssecretaris Dijksma vertelde dat schoolleiders in het basisonderwijs hier nog voor terugschrikken: “Enerzijds vinden schoolleiders het verstandig dat de beslissing om in individuele gevallen een hogere beloning toe te kennen aan hen wordt gelaten. Anderzijds wijzen ze erop dat er onder de docenten een sterke teamgeest heerst. Ze zijn daarom bang dat een gedifferentieerde beloning demotiverend zou kunnen werken voor hen die de hogere lonen niet krijgen toegekend”.

In het middelbaar onderwijs vindt al wel gedifferentieerde beloning plaats, al is dit doorgaans gekoppeld aan taken waarop je kunt solliciteren. Of iemand werkelijk die taken krijgt, hangt onder meer af van iemands portfolio, zo vertelde een docent van het Comenius College in Cappelle aan den IJssel.

Op de hogeschool Rotterdam wordt sinds een jaar geëxperimenteerd met prestatiebeloning, waarbij het toekennen van een extra periodiek of schaal niet alleen afhangt van het oordeel van de leidinggevende, maar ook van collega’s en studenten. In het begin was er weerstand onder docenten om hieraan mee te doen. Ook bleken in het eerste jaar nog wat onevenwichtigheden in het systeem te zitten. Zo hebben studenten de neiging om wiskundedocenten lagere cijfers te geven dan docenten in alfavakken, omdat ze wiskunde een moeilijk vak vinden. “We zijn nog bezig wat dingen aan te passen. Maar uiteindelijk blijken de oordelen van studenten, docenten en leidinggevenden niet ver uit elkaar te liggen”, zo gaf collegelid Gerard van Drielen aan.

Zeggenschap
Uit het advies-Rinnooy Kan blijkt dat docenten zich in het algemeen onvoldoende eigenaar voelen van het onderwijs. De problemen lijken wat dat betreft het grootst in het middelbaar onderwijs. “Met het middelbaar onderwijs hebben we daarom de  afspraak gemaakt dat docententeams meer met elkaar mogelijk regelen. De laatste jaren was er te veel vastgelegd over de hoeveelheid uren die docenten aan bepaalde taken moesten besteden, daar kunnen we nu mooi wat aan doen”, zo zei Marja van Bijsterveldt.

De aanwezige docenten van de Hogeschool Rotterdam leken meer dan tevreden te zijn over mogelijkheden tot inspraak. “Ik kom uit de sales. Ik heb nog nooit zoveel autonomie gehad als in het onderwijs”, zo zei docent Berry Andeweg. Ook docent Marjanne Zewald vond dat de docent “redelijk de baas is over zijn eigen professionaliteit”.

Ondertussen gaat minister Plasterk verder praten met de vakorganisaties en bonden. “De bonden leggen ook accentsverschillen. De AOb wil meer zeggenschap voor de individuele docent middels een professioneel statuut, het CNV wil dat de zeggenschap bij docententeams komt te leggen. We moeten zien waar de problemen liggen. Ik breng een miljard voor betere beloning voor docenten naar de scholen, en heb een mooi breekijzer om dan gelijk meer zeggenschap voor docenten te vragen”.