‘Fundamenteel onderzoek essentieel voor HBO’

“Toegepast onderzoek is een slechte manier om hbo- onderzoek te karakteriseren en te legitimeren. Wat is eigenlijk ‘ toegepast onderzoek’ ? Het zal nog wel een hele tijd duren voordat hogescholen nano-onderzoek gaan doen. Want als iets als fundamenteel onderzoek wordt beschouwd, is het wel onderzoek naar nano- technologie. Toch beschouwen nano-onderzoekers zelf grote delen van hun onderzoek, zoals materiaalkeuze voor nanotechnologie, als toegepast onderzoek”.

IJzerman wilde maar aangeven dat het onderscheid tussen fundamenteel onderzoek en toegepast onderzoek moeilijk te maken is, en ook weinig vruchtbaar. IJzerman begon zijn carrière als fysiotherapeut en werkt nu als hoogleraar klinische epidemiologie aan de Universiteit Twente. Op een onderzoekscongres aan de Hogeschool Utrecht pleitte hij ervoor, fundamenteel onderzoek een volwaardige plek te geven in het hbo-onderzoek. “Je moet niet alleen met toepassing bezig zijn. Je zult ook zelf aan verklarend of fundamenteel onderzoek moeten doen, anders loop je dood”.

In de discussie over hbo-onderzoek wordt wel onderscheid gemaakt tussen fundamenteel onderzoek (Bohr), fundamenteel onderzoek dat op toepassing is gericht (Pasteur) en toegepast onderzoek (Edison). In november 2007 betoogde de AWT op ScienceGuide dat hogescholen zich zouden moeten beperken tot toegepast onderzoek in de lijn van Edison, en zich niet zouden moeten richten op onderzoek in de lijn van Pasteur. IJzerman kan zich meer vinden in de lijn van de HBO-raad zoals beschreven in Kennis in Context : “Ik heb de indruk dat er de laatste tijd meer ruimte ontstaat voor Pasteur- achtig onderzoek in het hbo, en dat is ook goed”.

IJzerman schetste vervolgens een niche voor het onderzoek van hogescholen: “Er is genoeg onderzoek te doen. Universiteiten werken niet vraaggestuurd, hun tijdshorizon is lang, en ze maken ook geen dingen, ook niet de technische universiteiten. Je hebt dus incubators nodig. Voor hogescholen is het belangrijk steeds de verbinding te zoeken tussen fundamenteel en toegepast onderzoek te zoeken. Dat betekent niet dat ze al dat fundamentele onderzoek zelf hoeven uit te voeren; samenwerken met universiteiten ligt daarbij voor de hand”.

Ook als hogescholen onderzoek uitvoeren, betekent dat nog niet dat studenten onderzoeksvaardigheden hoeven op te doen. “Hogescholen moeten in de eerste plaats opleiden voor een beroep. Ik vind het al heel wat als hbo’ers tijdens de opleiding kritisch naar hun eigen vak te kijken”. Zeker in de fysiotherapie zou dat geen kwaad kunnen, want daar worden op grote schaal behandelingen toegepast waarvan de werking nooit is bewezen.