KNAW wil ‘beschaafde openheid’

Op dit moment zijn de universiteiten gebonden aan de gedragscode wetenschapsbeoefening van de Vereniging van Universiteiten (VSNU). Daarin staat dat universiteiten de nevenfuncties van hun werknemers moeten registreren en dat die registers bij voorkeur openbaar moeten zijn. De KNAW is een groot voorstander van een dergelijk centraal openbaar register, maar volgens haar zijn verdergaande maatregelen nodig.

De KNAW bepleit al jaren grotere openheid over mogelijke belangenverstrengeling tussen onderzoekers en hun opdrachtgevers, of dat nu de overheid, een non-profitorganisatie of het bedrijfsleven is. Frits van Oostrom onder streept dat zijn visie niet voortspruit uit wantrouwen, maar juist uit de kracht van openheid: “Ik heb helemaal niet het idee dat er in de Nederlandse wetenschap grootscheeps sprake is van duistere praktijken, en juist daarom zou je niet te veel weerstand tegen openbaarheid moeten hebben.” Die openheid moet niet beperkt blijven tot een openbaar register van bijzondere hoogleraren.

Alle onderzoekers moeten, zo vindt de KNAW, bij het openbaar maken van hun onderzoek hun belangen vermelden. Dat geldt voor artikelen, maar ook voor lezingen en interviews. Te allen tijde moet duidelijk zijn wie de financier van het onderzoek is en of andere relevante belangen een rol spelen, zoals een adviseurschap.