Deugdelijk leven integreert

Deugden helpen mensen op een goede manier samen te leven. En aangezien religie -en dan vooral de opvatting over de islam- een belangrijke rol speelt in het debat over de multiculturele samenleving en integratie is het belangrijk om na te gaan wat precies de invloed is van religie op deugden. In het onderzoek ‘Nederland deugt’ onder leiding van sociaal psycholoog Jan Pieter van Oudenhoven en arabist-islamkenner Fred Leemhuis is geprobeerd de deugden van christenen, moslims en agnosten in kaart te brengen.

Gemeenschappelijke deugden

Dit is gedaan door aan leerkrachten, tieners, ouders, gemeenteraadsleden en popartiesten van verschillende religies te vragen wat zij belangrijke deugden vinden. Hieruit blijkt dat moslims in hun opvattingen over deugden niet veel afwijken van katholieken en protestanten in Nederland en ook niet van niet-religieuzen. Moderne deugden als respect, betrouwbaarheid, zorgzaamheid en openheid worden door de opinieleiders van diverse komaf gezien als belangrijk. Deze deugden kunnen volgens de onderzoekers wellicht gebruikt worden als “trekkers van programma’s ter bevordering van integratie of sociale cohesie.”

Imams

Islamitische tieners geven aan dat ze in vergelijking met andere tieners veel meer beïnvloed worden door religieuze leiders als het gaat om morele kwesties. De onderzoekers hebben daarom gekeken naar wat imams in Nederland belangrijke deugden vinden. Ze hebben daarvoor een aantal imams geïnterviewd en preken geanalyseerd. Hieruit blijkt dat imams – net als niet-islamitisch Nederland – het zeer belangrijk vinden om respect te tonen. Ook hechten moslims groot belang aan goede relaties met de buren, waarmee hun hele straat bedoeld wordt. Dit begrip kan volgens de onderzoekers “als startpunt dienen voor acties in steden of dorpen om relaties tussen moslims en niet-moslims te verbeteren.”

Steeds Nederlandser

Bovendien concluderen de onderzoekers dat het aantal moslims in Nederland vaak te hoog wordt ingeschat. Veel eerste of tweede generatie immigranten uit islamitische landen zijn helemaal geen praktiserende moslims zo blijkt uit analyse van bezoekersaantallen van moskeeën. Ook worden imams in zekere zin steeds Nederlandser. Dat is te zien aan het feit dat imams in Nederland allemaal ongeveer dezelfde bronnen gebruiken bij het maken van preken. Dit suggereert dat moslims, hoe verschillend wat betreft komaf ook, allemaal tegen dezelfde kwesties aanlopen, waarbij er als vanzelf in de praktijk een soort Nederlandse islam ontstaat.