Draagvlak voor versterking NWO

Samen met minister Van der Hoeven debatteert Plasterk op 14 mei over het stelsel en de sturing van het wetenschappelijk onderzoek. Minister Plasterk wil de tweede geldstroom versterken. Vorig jaar maakte hij al bekend dat hij 100 miljoen euro gaat overhevelen van de universiteiten naar NWO.

Een evaluatiecommissie onder leiding van emeritus-hoogleraar Peter van der Vliet (UMC) lijkt hem in die keuze te bevestigen. De commissie sprak uitgebreid met ruim tachtig personen uit wetenschap en samenleving. Van der Vliet: ‘Daarbij is ons opgevallen hoe groot het draagvlak in Nederland is voor NWO en hoeveel waardering er bestaat voor de wijze waarop NWO haar kerntaken vervult. Steun via NWO wordt als prestigieus ervaren, werkt kwaliteitsverhogend en speelt een essentiële rol bij de carrière van onderzoekers, van jong tot oud.’

Kritische geluiden hebben met name betrekking op de beperkte positie die NWO krijgt in het innovatiesysteem. De commissie concludeert dat veel onderzoeksgeld in Nederland ten onrechte buiten NWO om wordt verdeeld. Het budget van NWO is mede daardoor onvoldoende voor de noodzakelijke extra investeringen in de wetenschap en voor het ontplooien van nieuwe initiatieven.

Verder vindt de commissie dat NWO zich nauwer moet verbinden met andere belangrijke spelers in het wetenschaps- en innovatiesysteem. Ook de samenwerking met maatschappelijke organisaties moet versterkt worden, zodat maatschappelijke vraagsturing nog beter wordt ingebed in de beleidsontwikkeling van NWO. Ten slotte doet de commissie aanbevelingen om de structuur van de organisatie hierop aan te passen.

Sterke kanten

De commissie roemt de NWO vanwege de volgende sterke kanten:

–          De positie van NWO als granting organisation voor wetenschappelijk onderzoek is onomstreden.
–          NWO speelt een essentiële rol bij de selectie op kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek. NWO werkt kwaliteitsverhogend en het verkrijgen van NWO subsidie wordt als prestigieus gezien.
–          NWO kent een lage overhead, is efficiënt en effectief.
–           Er is binnen de huidige middelen voldoende steun voor de open competitie en voor ongebonden, zuiver wetenschappelijk onderzoek
–           NWO heeft in de afgelopen periode een aantal succesvolle instrumenten ontwikkeld, met name de Vernieuwingsimpuls.
–            ZonMW, STW en de regieorganen zijn goede voorbeelden van integratie van vraagsturing met zuiver wetenschappelijk onderzoek.
–          In bepaalde wetenschapsgebieden speelt NWO een belangrijke regelrol. FOM en ZonMW zijn daar voorbeelden van.
–           NWO heeft, voor een relatief kleine speler, een sterke Europese positie opgebouwd.
–           De NWO- instituten vervullen een belangrijke nationale functie, functioneren goed en zijn internationaal actief en vooraanstaand.
–           NWO heeft in haar laatste strategienota sterke en aansprekende lijnen gekozen.

Zwakke kanten
De commissie constateert ook een aantal zwakke kanten:

–           NWO wordt te weinig betrokken bij fundamenteel toepassingsgericht onderzoek, teveel onderzoeksgeld wordt buiten NWO om verdeeld. De positionering van NWO in het innovatiesysteem is onduidelijk.
–          NWO is te weinig verbonden met belangrijke andere spelers in het systeem zoals universiteiten, de KNAW, SenterNovem, TNO, TTI’s en GTI’s.
–         Het imago van NWO in de niet- wetenschappelijke wereld is niet optimaal. NWO wordt gezien als van en voor onderzoekers, met te weinig gevoel voor en expertise over maatschappelijke sturing.
–          De door NWO gekozen thema’s sluiten onvoldoende aan bij de maatschappelijke behoeften.
–         De relatie tussen OCW als coördinerende instantie en NWO is niet optimaal. Er is geen duidelijke gezamenlijke nationale of internationale agenda.
–          De structuur van NWO is complex en niet erg doorzichtig voor de buitenwereld. De relatie tussen het Algemeen Bestuur en de gebiedsbesturen kan worden verbeterd.
–          Het budget van NWO is onvoldoende voor de noodzakelijke extra investeringen in wetenschap en voor het ontplooien van nieuwe initiatieven.

Evaluatierapport NWO