Plasterk tegen profijtbeginsel

Enkele maanden geleden overwoog OCW nog de verhoging van de lerarensalarissen deels via collegegelden aan studenten door te berekenen. Nu keert minister Plasterk zich tegen de voorstellen dat je voor honoursprogramma’s hogere collegegelden zou moeten vragen. “Er wordt wel geredeneerd dat je daar meer geld voor zou moeten vragen omdat het gaat om opleidingen met een hogere kwaliteit. En omdat dergelijke studenten later toch meer gaan verdienen. Die redenering is primitief. Daar worden allerlei is-gelijktekens geplaatst die zo helemaal niet opgaan”.

Wrijving
Op het LSVb-jubileum keek Plasterk terug op de discussie over het rapport Ruim baan voor talent van de commissie-Korthals. Die had geadviseerd om de komende jaren door te gaan met experimenten rond selectie, ook met hogere collegegelden voor honoursprogramma’s. In zijn reactie had Plasterk aangegeven verdere experimenten rond selectie te willen stimuleren, maar collegegelddifferentiatie voor honoursprogramma’s af te wijzen. Dit categorische njet van Plasterk leidde naar verluidt tot wrijving in het kabinet. Want het ministerie van Financiën van Wouter Bos dringt al jaren aan op manieren om het profijtbeginsel een plek te geven in de financiering van het hoger onderwijs.

Prijsprikkels
Ronald Plasterk greep de gelegenheid aan om nog wat extra olie op het vuur te gooien. Zonder iemand bij naam te noemen, hekelde minister Plasterk pleidooien voor invoering van het profijtbeginsel. “Mij stoorde het primitivisme in voorstellen alles met prijsprikkels sturen. Waarom zou je studenten meer collegegeld laten betalen voor honoursprogramma’s? Universiteiten hebben die prijsprikkel helemaal niet nodig, want je vecht toch al voor de beste mensen. Als professionals zijn docenten blij als studenten wat extra willen doen”. Hij wees erop dat docenten zelf ook belang hebben bij het geven van honoursprogramma’s als kweekvijver voor toekomstige onderzoekers.

Plasterk betwijfelt bovendien of een dergelijke prijsprikkel zou werken. “Nu hebben studenten een bijbaan van gemiddeld 12 uur per week. Dat is te doen. Maar als ze meer geld moeten gaan betalen voor een honoursprogramma, moeten ze niet alleen harder studeren, maar ook meer tijd steken in een bijbaantje. Dat kan toch niet?” Een juistere prijsprikkel zou dan ook zijn om lagere collegegelden te vragen voor een intensieve studie, zo redeneerde minister Plasterk. Dat de jubilerende studenten deze suggestie met gul applaus beloonden was niet zo vreemd. Maar Plasterks opmerking leidde zaterdagmiddag wel tot lichte paniek onder zijn ambtenaren, die snel na de woorden van de minister poogden een persbericht terzake vanuit de LSVb en het ANP te ‘killen’.

Plannen voor collegegeldverlaging zijn in het actuele kabinetsbeleid namelijk allerminst in de maak. En met ondoordachte opmerkingen over verlaging of zelfs afschaffing van de basisbeurs veroorzaakte Plasterk eerder grote politieke commotie. Uitgerekend zijn partijgenote -en eerste LSVb-voorzitter- Mariëtte Hamer wees er eerder die dag op dat politici maar beter niet te vaak hardop kunnen filosoferen over dit soort thema’s, zoals studiefinanciering. “Dat kan namelijk grote gevolgen hebben voor studenten. Studenten moeten weten dat ze van de overheid op aan kunnen”.

Excellentie
Claims voor hogere collegegelden voor honoursprogramma’s haalde minister Plasterk nog verder onderuit door te suggereren dat de waarde van dergelijke opleidingen maar weinig met kwaliteit te maken heeft. “In beleidsstukken van mijn ministerie kom ik de term ‘excellentie’ heel vaak tegen. Ik word daar kriegel van. Zelfs de term ‘kwaliteit’ word ik niet goed van, want wat is nu kwaliteit? Het gaat erom dat je door een goede docent boven jezelf uitgetild wordt, dat heeft niet veel met kwaliteit te maken”.