Lectoraat in nieuwe fase

Het eerste jaarplan van het Forum leest u hier:

In 2001 is een start gemaakt met de grootschalige introductie van lectoraten in het hbo. Anno 2008 zijn er ruim 310 lectoraten. De beginjaren waren echte pioniersjaren. Lectoren hebben vaak zelf moeten uitvinden hoe zij invulling konden geven aan hun opdracht. Die omvat in zijn volle breedte: het praktijkgericht onderzoek, de professionalisering van docenten, innovatie en kenniscirculatie met het mkb en de publieke sector, het versterken van de externe netwerken van de hogeschool en last but not least een bijdrage leveren aan onderwijsontwikkeling.

Op weg naar het tweede decennium komen de lectoren in een nieuwe fase van de ontwikkeling van hun professie. Het praktijkgericht onderzoek heeft een herkenbaar eigen profiel en steeds meer lectoren hebben zichzelf – ook buiten het hoger onderwijs – op de kaart gezet. De lectoraten en het praktijkgerichte onderzoek zijn volop in ontwikkeling: onderzoeksprogramma’s worden aangescherpt en uitgebouwd, netwerken met de professionele omgeving verbreed en verankerd en dwarsverbanden met het onderwijs verkend en gelegd. Het onderzoek verwerft daarbij een vaste plaats binnen de hogeschool en de verbindingen worden steeds explicieter, zowel tussen lectoren onderling als met de beroepspraktijk en het onderwijs.

Ondertussen hebben lectoren veel expertise ontwikkeld. Hoe kunnen we die lectorale voorbeelden van expliciete expertise laten circuleren? Op dit moment ontbreekt een overzicht van best practices waar ook anderen plezier van kunnen hebben bij de invulling van hun functie als lector. Ook is onduidelijk op welke punten lectoren behoefte hebben aan ontwikkeling en tegen welke specifieke problemen zij aanlopen in hun functie-uitoefening.

Na de pioniersfase breekt nu een fase aan die in het teken zal staan van de verdere ontwikkeling en uitbouw van de lectoraten en het praktijkgerichte onderzoek. Om van binnenuit daaraan een impuls te geven is het Forum voor Praktijkgericht Onderzoek en Ontwikkeling opgericht. Het Forum is het huis van de lectoren: de plek waar gezamenlijk gewerkt wordt aan lectoral development.

In Forumverband kunnen lectoren actuele vragen aan de orde stellen, met elkaar het debat aangaan en elkaars expertise benutten. Dat gebeurt overigens al op veel plaatsen zowel binnen kenniscentra als binnen de verschillende netwerken waar lectoren de onderlinge verbinding zoeken. Het is uitdrukkelijk de bedoeling met de activiteiten binnen het Forum nauw aan te sluiten op de activiteiten van de bestaande netwerken. Als een van de eerste stappen zijn daarom de bestaande, veelal thematisch opgezette netwerken in kaart gebracht. Op basis daarvan is een aantal domeinen geïdentificeerd waar de activiteiten binnen het Forum betrekking op zullen hebben. Het gaat om de volgende domeinen:
–          Innovatie en ondernemen
–           Leren en opvoeden
–          Maatschappij, gezondheid en veiligheid
–           Kunst en cultuur
–          Methodologie
–           Ruimte en technologie.

Vervolgens zijn zes lectoren gevraagd als kwartiermaker en verbindingsofficier voor het Forum. Zij vormen samen met de voorzitter het presidium. Elk presidiumlid is verbonden met één van de thematische domeinen. De presidiumleden zien zichzelf niet als de bestuurders van het Forum, maar als de verbindende schakel met de overige lectoren van het Forum. Zij willen zo de brug vormen tussen de verschillende netwerken en met hen een inhoudelijke agenda maken voor het gehele Forum. In de bijlage is het overzicht opgenomen van de presidiumleden, hun domein en de netwerken die zich bij ons bekend gemaakt hebben.

De kwartiermakers hebben een eerste aanzet voor een Jaarplan voor het Forum ontwikkeld. Uitgangspunt is dat dit Jaarplan een dynamisch document is dat leidt tot een actieagenda voor het Forum waarmee de ontwikkeling van lectoren en lectoraten wordt gestimuleerd. Van lectoren wordt gevraagd om op basis van hun expertise op de verschillende actiepunten hun inbreng te leveren. De kwartiermakers willen het actieplan in de komende periode samen met de overige lectoren van het Forum uitwerken en aanscherpen.

Alleen dan kan worden gegarandeerd dat activiteiten aansluiten bij ontwikkelingen zoals die in de afgelopen tijd binnen lectoraten en domeinen hebben plaatsgevonden. Om te zorgen dat dit uitgangspunt ook werkelijkheid wordt, willen de kwartiermakers samen met zoveel mogelijk lectoren een inventarisatie starten. Daarin staat centraal de identificatie en evaluatie van de stand van zaken rond lectoraten en praktijkgericht onderzoek en de ontwikkeling van de onderzoeksfunctie en de relatie met zowel de beroepspraktijk als het onderwijs.

De werkzaamheden in de komende periode zullen daarom geheel in het teken staan van het in kaart brengen van de expertise, voorbeeldprojecten en ervaring die bij lectoren aanwezig is op deze drie thema´s. Er zal worden aangesloten bij en worden voortgebouwd op al beschikbare informatie. Het is daarom van het grootste belang om samen met lectoren de praktijkparels, dit zijn de goede voorbeelden alias best practices, boven water te krijgen alsook dilemma’s waar lectoren in hun functie-uitoefening tegenaan lopen. Binnen de verschillende inhoudelijke domeinen is er sprake van een verschillende fasering in ontwikkeling. Tijdens de inventarisatiefase binnen de verschillende domeinen zal daarom worden gezocht naar de state-of-the-art met betrekking tot inhoud, werkwijze, condities én de wijze waarop de verschillende goede voorbeelden en best practices tot stand hebben kunnen komen en functioneren.

Vanuit enerzijds de geïdentificeerde praktijkparels en anderzijds de vraagstukken rondom het functioneren die nog onbeantwoord zijn, ontwikkelt het Forum, in overleg met de netwerken, vervolgens de programmering van activiteiten. Het in circulatie brengen van kennis uit de goede voorbeelden is een prominent onderdeel daarvan. Daarnaast zullen samen met lectoren activiteiten worden ondernomen om uitwerking te geven aan vragen rondom lectoraten die niet met best practices beantwoord worden. Het is daarbij denkbaar dat trends en ontwikkelingen worden gesignaleerd die spelen in alle domeinen en daarmee vragen om een ‘generale’ programmalijn die is gericht op de ontwikkeling van alle lectoraten en die daarmee als het ware dwars op de domeinen wordt geplaatst.

Binnenkort zal het Forum van start gaan met een inventarisatie van de best practices. Lectoren zullen daarvoor benaderd worden vanuit de kwartiermaker van het desbetreffende domein en lectoren zijn ook van harte uitgenodigd zich aan te melden bij Yvonne Simonis (simonis@hbo- raad.nl) voor een interview over een best practice of informatie hierover toe te sturen. In aansluiting daarop worden round table bijeenkomsten belegd binnen de verschillende domeinen. Doel is om met de lectoren de inventarisatie te bespreken, om daar vervolgens actiepunten uit af te leiden en te bepalen welke praktijkparels binnen het Forum voor het voetlicht kunnen worden gebracht, en om issues in het betreffende domein in kaart te brengen.

Op 1 oktober 2008 zal een landelijke startconferentie ‘Lectoral Development’ plaatsvinden. De conferentie – die uitsluitend is bedoeld voor alle zittende lectoren, het Forum dus, zal in het teken staan van een inspirerende kennismaking met elkaar aan de hand van een interactie over centrale thema’s die alle lectoren raken.


Forum voor praktijkgericht onderzoek en ontwikkeling
Presidium

Prof. dr. M.S.H. (Mia) Duijnstee, voorzitter

Ir. F. (Frank) van Genne, Presidiumlid Ruimte en Technologie
Themanetwerken:
–          Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling
–           Lectoren in duurzaamheid
–          Netwerk Nederlandse toegepaste informatica lectoren, NTIL
–          MUMAD netwerk
–          Lectoren bouw

Dr. S.J.M. (Saskia) Harkema, Presidiumlid Innovatie en Ondernemen
Themanetwerken:
–          Informeel netwerk innovatie & ondernemerschap
–          Landelijk netwerk logistiek
–           Lectoren en hoogleraren creativiteitsonderzoek (INCO)
–          Netherlands platform for product development
–           Nederlands-Vlaamse Ondernemerschaps Academie
–          Lectorennetwerk HRM
–          Interregionaal Platform voor Creatieve Industrie/Cultureel ondernemerschap

Dr. B. (Bob) Koster, Presidiumlid Leren en Opvoeden
Themanetwerken
–          Netwerk Lectoren beroepsonderwijs
–           Netwerk Lectoren ‘Identiteit van het onderwijs’
–          Netwerk Lectoren hoger pedagogisch onderwijs
–           ALO lectoren overleg

Dr. ir. M.H. (Rick) Kwekkeboom, Presidiumlid Maatschappij, Gezondheid en Veiligheid
Themanetwerken:
–          Landelijk Platform Lectoren Zorg en Welzijn
–           Lectorennetwerk Zorg en Technologie
–          Netwerk lectoren, hoogleraren, LEVV (verpleging en verzorging)
–           Samenwerkende kennisinstellingen voor veiligheid (SKV)

B.C.W. (Bart) van Rosmalen, Presidiumlid Kunst en Cultuur
Themanetwerken:
–          Landelijk overleg Kunstlectoren (LOK)
–          Netwerk cultuur en toerisme

Dr. C.J.J. (Cees) Tempelman, Presidiumlid Methodologie
Themanetwerken:
–          Lectoren innovatie
–          Lectoren intellectual capital
–          Lectoren methodiek toegepast onderzoek
–          Dialoog en diversiteit