Ultrageluid voor het hart

Bij prof. Clemens von Birgelen (UT) roept dit de vraag op of patiënten daarom niet beter af zijn met een krachtiger behandeling met cholesterolremmende statines die de aderverkalking terugdringen. Vernauwde kransslagaders tengevolge van aderverkalking zijn weliswaar in beeld te brengen met ‘klassieke’ hartkatheterisatie, maar deze techniek beeldt alleen de bloeddoorstroomde ruimte, het ‘lumen’, af en niet de zieke vaatwand die zich hieromheen bevindt. Door een speciale katheter met ultrageluid ‘voeler’ toe te passen, beeldt IVUS ook de verkalking, de plaque, af en maakt ook onderscheid tussen de verschillende bestanddelen van de plaque: niet alleen kalk, maar ook vet en bindweefsel.

Dat is belangrijke extra informatie om de voortgang van de ziekte, de plaqueprogressie, te kunnen meten, laat Von Birgelen zien in zijn oratie van deze week. Plaque blijkt het lumen eerst ongemoeid te laten en naar buiten te groeien. Het bloedvat als geheel verwijdt dan, met een beduidend grotere kans op een hartinfarct. Maar bij een lumen van dezelfde doorsnede kan de plaque ook al in volume zijn àfgenomen, wat alleen met IVUS vastgesteld kan worden.

Statines
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een relatie is tussen de toename van plaque en het optreden van cardiovasculaire gebeurtenissen, zoals hartinfarcten. “Plaqueprogressie die met IVUS is te meten, zou daarmee een waardevolle ‘surrogaat-marker’ voor cardiovasculaire gebeurtenissen kunnen zijn”, stelt Von Birgelen. Ook wijst hij in zijn rede op de relatie tussen plaqueprogressie en cholesterol. Verlaging van het cholesterol, door intensieve therapie met statines, blijkt de plaquevorming niet alleen te remmen maar zelfs te doen afnemen.

Dit is voor de hoogleraar aanleiding om vraagtekens te zetten bij de nu gehanteerde streefwaarde van 2.5 voor LDL-cholesterol, bij patiënten met kransslagaderziekte: bij die waarde is nog steeds bij meer dan de helft van de patiënten sprake van plaquegroei. Von Birgelen wil graag onderzoeken of niet een grote groep patiënten onvoldoende behandeling krijgt die gericht is op het terugdringen van de plaque.

Medicijnafgevende stents
Ook in de behandeling van vernauwde kransslagaders speelt IVUS een belangrijke rol, bijvoorbeeld in de procedure van het dotteren en het plaatsen van een zg. ‘stent’. Nieuwe typen stents worden uitgerust met gereguleerde medicijnafgifte om het de vorming van littekenweefsel in de stent – en daarmee de kans op een recidief – terug te dringen. Op dit moment verricht Von Birgelen aan de UT onderzoek naar deze nieuwe stents en binnenkort gaat onder zijn leiding in het Medisch Spectrum Twente de zogenaamde “TWENTE-studie” van start, waarbij rond 1.400 patienten met één van twee veelbelovende medicijnafgevende stents worden behandeld om het klinische resultaat te kunnen vergelijken.

“Bij sommige dotterprocedures is de IVUS-techniek onmisbaar om de implantatie in goede banen te leiden”, aldus Von Birgelen. Hij gaat ervan uit dat een goede invasieve beeldvorming van de kransslagaders ook in de toekomst van groot belang zal zijn om de kwaliteit van zorg voor hartpatiënten te kunnen waarborgen.

Prof.dr. Clemens von Birgelen is als cardioloog verbonden aan het Thoraxcentrum van het Medisch Spectrum Twente in Enschede. Zijn leerstoel aan de Universiteit Twente, die mede mogelijk gemaakt werd door de Stichting Hartcentrum Twente en de ondernemer Ferdinand Fransen, past bij het streven van de universiteit om een voortrekkersrol te spelen in de ontwikkeling en toepassing van technologie in de gezondheidszorg.