Wetenschappers erkennen te weinig ‘realiteiten’
Voor haar promotieonderzoek te Wageningen was Van der Auweraert wetenschapsvoorlichter bij de Universiteit Antwerpen. In dat werk merkte ze dat veel wetenschappers nauwelijks op eigen initiatief communiceren over hun onderzoek. En als ze dat doen, is het vaak eenrichtingsverkeer. Bijvoorbeeld door een lezing te geven of een ingezonden brief in de krant te zetten. Wanneer de boodschap verkeerd overkomt, is dat volgens de wetenschappers vaak de schuld van de ontvanger of de journalist die niet genoeg kennis heeft of de vaktermen niet kent. Van der Auweraert zocht uit waarom dat is.
Het blijkt niet alleen te liggen aan de capaciteit van wetenschappers om te communiceren. Want al kúnnen ze het wel, soms mógen ze het niet. Collega’s stellen bijvoorbeeld dat ze zich tot onderzoek moeten beperken. Of universiteiten vermengen voorlichting over wetenschappelijk onderzoek met pr voor hun instelling. Dat vindt Van der Auweraert een kwalijke zaak, want die vermenging leidt tot scepsis onder journalisten en het publiek.
De belangrijkste reden waarom wetenschappers niet actief communiceren is volgens de onderzoekster dat ze het niet altijd wíllen. Dat komt door hun positivistische visie op wetenschap, stelt Van der Auweraert. Die gaat ervan uit dat de realiteit kenbaar en meetbaar is en dat onderzoek tot de waarheid leidt. Daaruit volgt een klassieke houding ten opzichte van communicatie, zegt de Vlaamse onderzoekster. Wetenschappers ontdekken de waarheid en zenden die boodschap in eenrichtingsverkeer naar het publiek.
Maar die visie is volgens Van der Auweraert achterhaald. Wat mensen als realiteit beleven, wordt bepaald door interactie tussen mensen met ieder hun eigen vorm van kennis. Praktijkkennis of ethische opvattingen tellen daarbij net zo mee als wetenschappelijke kennis, zegt de onderzoekster. Maar de positivistische hoogleraren en onderzoekers die Van der Auweraert interviewde, bleken zich niet open te stellen voor kennis van anderen.
Wil de houding van wetenschappers veranderen als het om wetenschapscommunicatie gaat, dan moeten wetenschappers in hun opleiding bijgespijkerd worden in de filosofie, is de conclusie van Van der Auweraert. ‘Ik kwam als bioloog ook pas na mijn opleiding, tijdens het promotieonderzoek, tot het inzicht dat je verschillend kan aankijken tegen wat de realiteit is. Als meer wetenschappers dat eerder leren, zullen ze meer openstaan voor de samenleving en voor communicatie.’
Meest Gelezen
‘Compensatoir toetsen komt kwaliteit hoger onderwijs wél ten goede’
Wet leeruitkomsten: Doorgeschoten individualisering of broodnodige keuzevrijheid?
‘Juist bij flexibiliteit heeft student behoefte aan structuur’
Minister: “Verengelsing ondermijnt de toegankelijkheid van universiteiten”
Kamer zet voorlopig streep door volgende ronde Groeifonds