‘Practice what you preach’

Psychiater Juan Ramon de la Fuente kent het hoger onderwijs wereldwijd als weinig anderen. Hij is bestuurslid van de VN Universiteit in Tokyo en was tot 2007 rector en collegevoorzitter van de Universidad Nacional Autónoma de México, de grootste universiteit van Latijns Amerika. De la Fuente geldt als een van de meest krachtige, partijloze politici van zijn land. Vanaf 1995 was hij minister van gezondheid. Toen bij de Universidad Nacional na een studentenstaking van meer dan 10 maanden over selectie aan de poort de rector in 1999 het veld had geruimd, werd De la Fuente als nieuwe rector benoemd om rust te brengen.

Mexico kent een hoger onderwijsbesteld dat wij binair zouden noemen. Naast het wo staan de politecnico’s, waarin dezelfde sectoren samenwerken als in de hogescholen in ons land, op het kunstonderwijs na. De Universidad Nacional Autónoma de México heeft zo’n 280.000 studenten, vooral in Mexico City, een van de grootste steden ter wereld. In de rest van het land zijn nog 23 campuslocaties gesticht. “Onze academische gemeenschap omvat zo’n 500.000 mensen in heel Mexico,” vertelt hij trots.

Mandaat
Het meest dringende probleem van de nieuwe IAU-president op het congres in Utrecht is logistiek. “Ik heb helemaal geen visitekaartjes meer, ik dacht nog wel dat ik er genoeg extra had meegenomen. Maar ga eens na: er zijn hier universiteiten uit 118 landen bijeen en er zijn er nu weer duidelijk meer die in de IAU willen meedoen. Die omvang en verscheidenheid zijn een amazing potential”.

U bent gekozen met een zeer grote meerderheid van stemmen over uw Iraanse tegenkandidaat. Daarmee is voor het eerst een president uit Latijns Amerika aan het roer. Beschouwt u deze uitslag als een mandaat en voor welke programmapunten in het bijzonder?

Ja, ik zie dit als een mandaat voor de sleutelconcepten die ik bij de presentatie van mijn kandidatuur voorop heb gezet. Het is een vertrouwensvotum van steun daarvoor.

Leidende thema’s zijn voor mij de versterking van diversiteit en tolerantie, waarbinnen ook de gender equality hoort in de universitaire gemeenschap. Tevens wil ik de aandacht richten op de versterking van de academische vrijheid en het daarmee samen hangende sociale engagement van het WO.

Hoe wilt u dit concreet maken op een zo breed niveau als een globale koepel voor het hoger onderwijs?

Door eerst maar eens in eigen huis te beginnen. Ik ga twee vrouwen voordragen als vice-presidenten, de helft van de vier dus. Je bent als IAU geloofwaardig als je met gender equity at home begint en dit ook als trend doorzet. Zo hebben we allerlei taskforces en comité’s waar ik eenzelfde lijn zou willen zichtbaar laten zijn.

Als je een balans wilt tussen de inbreng van mannen en vrouwen in de academische wereld, dan moet je ook zichtbaar maken dat dit echt gebeurt. Zoiets moet de reguliere werkwijze zijn in plaats van de uitzondering die de regel bevestigt. Het idee om dit te doen is er, nu gaat het erom dit in de praktijk om te zetten.

Tolerantie
Uw lijn is er dus een van concrete pragmatiek, het omzetten van voornemens in zichtbare stappen.

Inderdaad, ook bij zo’n thema als tolerantie wil ik daar de nadruk op leggen. Er was al wel een hele tijd een taskforce voor interculturele dialoog in de universitaire wereld. Die moet herleven en aan het werk met dat onderwerp. Tolerantie en dialoog moeten we binnen en tussen universiteiten zelf starten, zodat ook anderen in de wereldgemeenschap daarbij betrokken kunnen worden. Mijn aanpak is: practice what you preach!

Hoe wilt u dat doen rond het maatschappelijke engagement van het wo?

Dat moet net als academische vrijheid niet een frase zijn! je kunt daar heel praktisch mee aan de slag. Laten de leden van de IAU zelf lid worden van de wereldwijde organisaties waarvan veel van hun studenten en medewerkers actief lid zijn. Er zijn allerlei NGO’s op terreinen actief waar universiteiten gespecialiseerd, over veel kennis en getalenteerde mensen beschikken. Waarom zou een universiteit dan niet zelf lid worden en actief betrokken worden bij het werk van zo’n NGO?

Waar zijn de studenten?
Wat zijn uw benchmarks voor het welslagen van uw presidentschap over 4 jaar?

Vanuit de IAU zelf zijn er drie elementen waar ik een duidelijke verbetering wil zien komen. Er moeten aanzienlijk meer leden komen. Met name in de EU en in de USA. Daar zijn er verschillende niet meer actief, omdat ze zich meer lijken te richten op regionale associaties. Ik wil hen directer benaderen en uitnodigen zich weer actief in te zetten.

Voor de Europese en Amerikaanse universiteiten zou dit volgens mij ook zinnig kunnen zijn. Zij zoeken naar meer en betere vormen van Noord-Zuid samenwerking rond belangrijke onderwerpen. Die praktisch gerichte aanpak kan erbij helpen dit voor hen beter mogelijk te maken en ook aantrekkelijker, concreter te laten zijn.

Het tweede punt is voor mij een directere en modernere democratie binnen de IAU zelf. De organisatie is nog omslachtig en wij kunnen tussen de leden overal ter wereld veel meer de eigentijdse technologische mogelijkheden benutten.

Op dat moment komt de nieuwe voorzitter van de ESU, de opvolgster van Koen Geven, even een handje geven. De la Fuente zegt: “Schrijf meteen op: het derde punt is een veel grotere participatie van studenten. Dat lijkt me zeer nuttig en stimulerend. Gelukkig ben ik het in eigen huis in Mexico gewend om pittige kritiek om mijn oren te krijgen. Dat kan voor ons als IAU ook niet verkeerd zijn. Het heeft me hier op het congres in Utrecht ook verbaasd: waar waren de studenten? Die hier in Nederland zijn toch altijd heel actief en gericht op de rest van de wereld? We hadden echt veel meer van hun moeten zien en horen”.