Drijfzand bedreigt kennisuitgaven – 2

Daarbij zullen ze zeker ook wijzen op de indringende advisering terzake door de Cie–Bakker. Verslechtering of kostenverhoging bij de kinderopvang, die als gratis aanbod en ‘recht’ werd gepropageerd, is dan een zeer moeizame operatie. Dat geldt in het bijzonder voor de publieke en semi-publieke sector. Hier is loonmatiging in ruil voor goede secundaire voorwaarden al jaren de basis voor compromis. Men weet dat men structureel minder verdient dan in vergelijkbare functies in de marktsector, maar prefereert de ruimere secundaire voorzieningen.

Dekking

De sterke ‘ feminisering’ van sectoren als onderwijs en zorg hebben dit geaccentueerd. Dit klemt nu te meer omdat op deze terreinen ernstige structurele tekorten aan goed personeel aan de orde van de dag zijn. Tegen deze achtergrond kan verwacht worden dat kabinet en sociale partners in een matigingsakkoord het aanbod aan kinderopvang en zijn financiering als wisselgeld goed kunnen gebruiken. Een doorgaande expansie van de opvang inruil voor primaire loonbeheersing is dan een aardige deal. De begroting van OCW moet dan als eerste de gaten zien te dichten.

Hoe OCW dit dilemma lijkt te willen oplossen, is in de huidige dekkingsvoorstellen merkbaar. Een ‘meevaller’ van € 53 mln bij studiefinanciering wordt ingezet om nog in 2008 bij te dragen aan de opvang van de gaten bij de opvang. Is dat een tijdelijke paniekingreep, of doordacht beleid? Na de ogenschijnlijk  geringe HO-collegegeldverhoging ter wille van de lerarensalarissen in BO en VO is dit een tweede stap ten principale bij de dekking van de OCW-uitgaven. Zowel de retributie-inkomsten als nu efficiencywinsten uit het HO worden niet langer ingezet om de kennisinvesteringen extra impulsen te geven of deze voor bezuiniging te behoeden. Evenmin worden zij ingezet om een algemene sociaal-economische of financiele nood te verhelpen, in het kader van een ‘alle hens aan dek’ beleid, waarvoor alle burgers en overheidsorganen moeten ‘inleveren’.

Hulde van Ruding

Zij dienen hier voor de financiering van beloften in de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden tot ver buiten de HO-sector zelf. Als dat in een fase van hoogconjunctuur en overschot op de begroting al mogelijk is, dan is het precedent voor een tijd van economische tegenwind en tekort op de begroting voluit geschapen. Lof krijgt minister Bos uit onverdachte hoek, als het gaat om ijzerenheinig financieel beleid, van Onno Ruding. Hij kiest voor “de koninklijke weg” bij de ingrepen en bezuinigt en verbouwt de kinderopvang. Ruding noemt dat stevig, want “hij geeft niet toe aan de PvdA- ministers. Dat siert hem.” Zulke hulde zou weleens onder het motto ‘non tali auxilio’ averechts kunnen gaan werken.

Want natuurlijk mag het politiek-electorale aspect niet over het hoofd gezien worden. Twee relatief grote partijen – PvdA en VVD – maakten in 2006 van ‘gratis kinderopvang’ een onderscheidende attractie, vooral voor de kiezers uit de ‘moderne gezinnen’ die zij van bijvoorbeeld het CDA wilden weglokken. De PvdA zette dit punt in het regeerakkoord door, tegen een van den beginne sceptisch CDA. Het claimde de uitvoering ervan door eigen bewindslieden. Vandaar ook dat dit terrein binnen het kabinet verhuisde van SZW –bij Donner (CDA)-  naar OCW, bij Plasterk en Dijksma (PvdA).

Het zijn derhalve de bewindslieden Bos, Plasterk en Dijksma wier politiek vernuft – en wellicht zelfs geloofwaardigheid – hier op de proef gesteld wordt. Want als zij na 4 vier jaar regeren zouden moeten erkennen dat het aanbod toch niet ‘gratis’ bleek te kunnen en de uitgaven ook nog ten koste van het onderwijs moesten worden opgevangen, dan zullen al hun electorale concurrenten hen weten te vinden. Verwacht mag worden dat de vice-premier en zijn geestverwanten er veel voor over hebben om dit te voorkomen. Desnoods moeten het HO en de  student dan maar wat extra ophoesten voor de risico’s bij de kinderopvang. De lof van oud-minister Ruding nemen ze dan maar op de koop toe. Je kunt het niet iedereen naar het zin maken, tenslotte.