Oplossing voor tekort aan radio-isotopen

Slechts een handjevol reactoren in de wereld maakt de isotoop, technetium-99m, waarmee jaarlijks zo’n veertig miljoen patiënten behandeld worden. Drie van die fabrikanten leveren nu niet meer wegens onderhoudswerkzaamheden, waaronder ook Europa’s belangrijkste: de reactor in Petten. Prof.dr. Bert Wolterbeek van het RID heeft een methode ontwikkeld om de gewilde isotoop te maken zonder uranium.

“Technetium-99m, de stof waar het allemaal om draait, wordt nu gemaakt door hoogverrijkt uranium te splitsen”, legt Wolterbeek uit. “Een van de producten die ontstaan, is het radioactieve molybdeen-99, de grondstof voor technetium-99m. De fabrikanten leveren dit molybdeen vastgezet in staafjes aan ziekenhuizen. Een ziekenhuis kan een week lang het technetium-99m-isotoop ‘oogsten’ uit zo’n staafje, doordat het molybdeen-99 ter plekke langzaam tot technetium-99m vervalt.”

Maar molybdeen-99 kan ook worden gemaakt uit molybdeen-98, een stabiel isotoop van natuurlijk molybdeen, een stof die mijnbouwbedrijven al uit de grond halen. Wolterbeek heeft een techniek gepatenteerd waarbij hij deze grondstof beschiet met neutronen om er molybdeen-99 van te maken. De molybdeenatomen worden door een neutronenbotsing niet alleen ‘geactiveerd’, maar door de overgedragen energie ook losgeschoten van de omringende atomen.

Het zo verkregen molybdeen-99 lost daardoor op in water. Hierdoor kan het isotoop in hoge concentratie gewonnen worden. En dat is cruciaal. Wolterbeek: “De activiteitsconcentratie van het radioactieve materiaal moet hoog zijn, anders moeten patiënten een te hoge chemische dosis toegediend krijgen voor een helder bestralingsplaatje.” Wolterbeek wil samen met Urenco proberen om het proces op te schalen. Hoofd van de afdeling Stable Isotopes van dit opwerkingsbedrijf, ir. Charles Mol, verwacht met de Delftse techniek een ‘heel interessante markt’ aan te kunnen boren. Als deze experimenten industrieel toepasbaar zijn, kunnen veel meer fabrieken de stof maken, zo meldt prof. Wolterbeek in het TU-blad Delta.