ScienceGuide staat voor verdieping. Dit is het platform waar de actualiteit en achtergrond elkaar ontmoeten op een inhoudelijke en doordachte wijze. Onder het uitklapteken vind je dus een toelichting, geheugensteun of voetnoot die de redactie of de auteur toevoegt. Dit doen wij om ervoor te zorgen dat wij in onze artikelen grondig en gedetailleerd in kunnen gaan op belangrijke details, zonder de lezer kwijt te raken.
Parlement buitenspel
Nieuws |
de redactie
4 september 2008 | Tijdens de regering van koning Willem II werd het parlement zo min mogelijk betrokken bij het koloniale beleid, zo ontdekte historicus Wouter Hugenholtz in aantekeningen van minister Baud. Baud en Willem II vonden elkaar volkomen in de overtuiging dat het beheer van de koloniën zoveel mogelijk bij de volksvertegenwoordiging vandaan diende te worden gehouden. Willem II deed dit vanuit de notie dat de koloniën eigenlijk zijn persoonlijke bezittingen waren, en Baud vanuit het besef dat het democratische beginsel strijdig was met het koloniale stelsel waarbij een kleine natie over een groot rijk aan de andere kant van de aarde heerste.
Historicus Wouter Hugenholtz heeft de aantekeningen uitgegeven die minister J.C. Baud maakte over zijn gesprekken met koning Willem II. J.C. Baud was de langst dienende minister onder koning Willem II (1840-1849). Hij stond aan het hoofd van het Departement van Koloniën, dat van cruciale betekenis was voor het herstel van de overheidsfinanciën. Het was de tijd waarin de Nederlandse staat nagenoeg bankroet was en slechts op de been werd gehouden door de koloniale baten die op Java met het Cultuurstelsel werden verkregen.
Kort na de troonsbestijging van Willem II begon Baud aantekening te houden van de wekelijkse gesprekken die hij met de koning voerde over het koloniale beleid en ook over de binnenlandse politiek, in het bijzonder de herziening van de grondwet. Baud heeft deze aantekeningen tot het einde van zijn ministerschap volgehouden. Zo ontstond een uniek document dat nagenoeg het hele koningschap van Willem II beslaat, namelijk de periode van januari 1841 tot maart 1848.
De vijf kleine boekjes waarin Baud zijn aantekeningen maakte, zijn altijd in familiebezit gebleven en hebben daar decennia lang een onzichtbaar bestaan geleid. Door het vaak onleesbare handschrift was het niet eenvoudig om de aantekeningen op juiste waarde te schatten. Systematische studie met aanvullende toelichting heeft van een reeks fragmentarische notities een spannend politiek verhaal gemaakt.
Het boek Het geheim van paleis Kneuterdijk van W.R. Hugenholtz werpt niet alleen een nieuw licht op het omstreden koningschap van Willem II, maar gunt de lezer ook een blik in het politieke besluitvormingproces gedurende een periode waarin nog geen sprake was van volledige ministeriële verantwoordelijkheid. De aantekeningen illustreren de vooraanstaande rol die Baud als staatsman heeft gespeeld.
