Parlement buitenspel

Historicus Wouter Hugenholtz heeft de aantekeningen uitgegeven die minister J.C.  Baud maakte over zijn gesprekken met koning Willem II. J.C. Baud was de langst dienende minister onder koning Willem II (1840-1849). Hij stond aan het hoofd van het Departement van Koloniën, dat van cruciale betekenis was voor het herstel van de overheidsfinanciën. Het was de tijd waarin de Nederlandse staat nagenoeg bankroet was en slechts op de been werd gehouden door de koloniale baten die op Java met het Cultuurstelsel werden verkregen.

Kort na de troonsbestijging van Willem II begon Baud aantekening te houden van de wekelijkse gesprekken die hij met de koning voerde over het koloniale beleid en ook over de binnenlandse politiek, in het bijzonder de herziening van de grondwet. Baud heeft deze aantekeningen tot het einde van zijn ministerschap volgehouden. Zo ontstond een uniek document dat nagenoeg het hele koningschap van Willem II beslaat, namelijk de periode van januari 1841 tot maart 1848.

De vijf kleine boekjes waarin Baud zijn aantekeningen maakte, zijn altijd in familiebezit gebleven en hebben daar decennia lang een onzichtbaar bestaan geleid. Door het vaak onleesbare handschrift was het niet eenvoudig om de aantekeningen op juiste waarde te schatten. Systematische studie met aanvullende toelichting heeft van een reeks fragmentarische notities een spannend politiek verhaal gemaakt.

Het boek Het geheim van paleis Kneuterdijk  van W.R. Hugenholtz werpt niet alleen een nieuw licht op het omstreden koningschap van Willem II, maar gunt de lezer ook een blik in het politieke besluitvormingproces gedurende een periode waarin nog geen sprake was van volledige ministeriële verantwoordelijkheid. De aantekeningen illustreren de vooraanstaande rol die Baud als staatsman heeft gespeeld.

Een hoofdstuk uit dit boek leest u hier