Kan de wo-bachelor niet ‘meer eigenstandig’?

Het onderzoek is in juni 2008 online uitgevoerd door Flycatcher Internet Research. Aan ruim tweeduizend 4/5 havo- en 5/6 vwo-scholieren en ongeveer 1.150 eerste- en tweedejaars bachelorstudenten uit zowel hbo als wo is gevraagd naar hun wensen, voorkeuren, motieven en opvattingen met het oog op te volgen bachelor- en masteropleidingen.

Eigenstandige wo-bachelor

Aan de scholieren en studenten is gevraagd aan te geven hoe men het wo-bachelordiploma ziet: als een diploma dat op zichzelf staat zonder dat daar een masterdiploma aan hoeft te worden gekoppeld, of meer als een deeldiploma, dat pas in combinatie met een masterdiploma een geheel vormt.

Ongeveer 20% van de ondervraagden is voor eigenstandigheid, terwijl het dubbele hiervan vindt dat het universitaire bachelordiploma vooral moet worden gezien als een deeldiploma. Een bijna even grote groep heeft geen voorkeur. Maar hebben de respondenten hun wens ingevuld of de huidige status van de bachelor beoordeeld?

Fred Mulder: ‘Dat weten we inderdaad niet zeker. Als we de vraag naar hun wens preciezer gesteld hadden, vermoed ik dat meer scholieren en studenten zouden willen dat de bachelorfase met een eigenstandig diploma wordt afgesloten. Maar dat is nu speculatie. In ieder geval geven de cijfers wel voldoende aanleiding om de wo-bachelor als een afgeronde opleiding te gaan beschouwen. Voor de ene groep studenten zou dit een uitkomst zijn, terwijl de andere groep hier geen hinder van ondervindt, integendeel!’

‘Er zijn bovendien nog meer argumenten voor een eigenstandige bachelor. Een deel van de studenten wil graag eerst werken of reizen voor men een masteropleiding gaat volgen. In de Angelsaksische wereld is dit heel normaal en is het systeem erop ingericht, maar in Nederland nog nauwelijks. Dat maakt het ook voor de mensen die om een of andere reden niet gelijk na de bachelor aan een master kunnen beginnen bijzonder moeilijk om dit later alsnog te doen. Hoog tijd voor een passend leven-lang-leren-aanbod!’ 

‘Overigens is het wel essentieel dat de perceptie op de arbeidsmarkt verandert. Daar denkt men toch nog wat conventioneel, in termen van vierjarige doctoraalopleidingen. Ik vind het daarom belangrijk om aan de potentie en het profiel van de bachelor meer bekendheid te geven. Dat kan bijvoorbeeld in contacten met VNO-NCW en MKB-Nederland. Binnen dat denken vanuit de werksituatie past ook het volgen van de master in een combinatie van leren en werken. Overigens is en blijft het van belang om inhoudelijke diepgang en een zekere specialisatie te koppelen aan het verwerven van brede academische competenties.’ 

Veel scholieren en studenten willen brede bachelor

Uit het BaMa-onderzoek van de Open Universiteit Nederland blijkt dat de helft van alle scholieren en studenten een voorkeur heeft voor een brede bacheloropleiding. Daarbij is de belangstelling voor een brede multi- of interdisciplinaire opleiding ongeveer even groot als die voor een ‘vrije’ bacheloropleiding. ‘Er is een behoorlijke ‘mismatch’ tussen de vraag en het huidige aanbod, alle reeds in dit licht doorgevoerde aanpassingen in de onderwijsprogramma’s van hogescholen en universiteiten ten spijt.’, aldus Fred Mulder. ‘Universiteiten en hogescholen zouden hierom, maar ook om andere redenen, intensiever en op grotere schaal hun bacheloropleidingen moeten verbreden.’  

Ideale bacheloropleiding

Bij de vraag naar de ‘ideaal’kenmerken van een bacheloropleiding resulteert de volgende top-6:

– het kunnen volgen van een stage (natuurlijk in het hbo, maar scoort bijna net zo hoog in het wo)

– grote variëteit in onderwijsvormen (iets meer in het wo)

– een eerste jaar met invulling naar eigen interesse en geleidelijke sortering naar verdiepingsrichting (iets meer in het wo)

– de verplichting om elk jaar minimaal 75% van het aantal studiepunten te behalen

– een wat schoolse onderwijsvorm met vooral veel contactonderwijs (meer in het hbo)

– een semester te volgen aan een buitenlandse instelling (vooral in het wo).  

Fred Mulder: ‘Ik vond dit lijstje een verrassende uitkomst van het onderzoek: het is eigenlijk een bijzondere mengeling van ‘conservatieve’ wensen (4 en 5) en ‘innovatieve’ wensen. En hier komt niet een beeld naar voren als zou de Nederlandse student gemakzuchtig en lui zijn. Tegen de verwachting in willen veel scholieren en studenten bijv. gedwongen worden om jaarlijks minimaal 75% van de studiepunten te halen. Opmerkelijk is ook dat men het wo wil men graag stage lopen.’