Kleisterlee: ‘Volhouden, consistent beleid’

Een markant verschil met andere, slimme landen is het particulier enthousiasme om te investeren in en te schenken voor kennis. Vooral de alumni-inzet is elders soms drastisch groter en krijgt ook veel meer aandacht en waardering. Niet alleen fiscaal overigens , ook sociaal en ‘cultureel’ wordt dit meer aangemoedigd en in het zonnetje gezet. Zou het IP hier niet fikse stimulansen aan moeten geven, ook als draagvlakverbetering voor de kennis in ons land?

Je krijgt zo’n traditie niet zomaar, ik zie niet direct hoe het IP hier een taak kan vervullen. We zijn hier lang niet gewend wat je elders wel ziet, zeker in Amerika. Het lijkt mij toch primair een zaak van de universiteiten om de mentaliteit op dit vlak te veranderen. Bij hen zie ik nu toch wel een verandering optreden. Veel universiteiten zien dit onderwerp nu volop. Er gebeurt al het nodige om hier echt iets te veranderen, dus ik denk dat hier de omslag nu wel gemaakt wordt.

De analyse van het IP van het achterblijven van de investeringen laat zien dat de ‘sectorstructuren’ van onze economie debet zijn aan de beperkte R&D- investeringen. We hebben blijkbaar een zwak voor een niet zo kennisintensieve productie… Maar is dit een soort ‘act of God’ of een gevolg van eigen keuzes? Die kun je toch bijstellen in het licht van de nieuwste ontwikkelingen?

Jazeker, die sectorstructuur kun je wel degelijk beïnvloeden. Dat vergt een lange periode van volhouden, van consistent beleid. Kijk hoe landen als Korea, Singapore of Amerika dat doen. Toen in de jaren 70 de halfgeleidersindustrie dreigde om te vallen in Amerika vanwege importen uit Japan, heeft men een bewust beleid ontwikkeld om die sector te redden. Uit die acties ontstonden nieuwe centra voor R&D op dit terrein, waaronder Silicon Valley. Nou, dat bracht dus beweging in de zaak. Dat zag je ook wel met de start van Darpa, waardoor onderzoekers konden communiceren en resultaten uitwisselen in het defensieonderzoek. Het legde de basis voor het Internet. Ook het werk van het National Institute of Health is met zijn programma’s en instituten essentieel geweest voor de lange termijn agenda van de sectorstructuur in Amerika.

Wat betekent dit voor het beleid van het IP bij ons?

Ik denk dat we met de sleutelgebieden een goede keuze gemaakt hebben. Daar kun je wat mee. We kunnen leren van de ervaringen van de Food Valley rond Wageningen en de Eindhoven High Tech Campus. We hebben als Philips in die campus nu al meer banen aangetrokken dan we voorzien hadden voor het geheel, terwijl we nog niet alle elementen hebben kunnen realiseren. Wat we dus moeten doen is de internationale netwerken en de knopen daarin in Nederland versterken en ze voeden. Dan moet je de vestigingsvoorwaarden en de werk- en leefomgeving voor internationaal toptalent aantrekkelijk maken, moet je iets doen aan de bereikbaarheid voor de bedrijven die je wilt aantrekken.

U wilt de sleutelgebieden ook aan een audit onderwerpen dit najaar. Is dat om nieuw te selecteren of bij te sturen?

Door dat te doen laten we al zien dat de sleutelgebieden er ook zijn, omdat we die sectorstructuur niet als een onwrikbaar gegeven beschouwen. Zo is de creatieve industrie zo’n gebied, rond Amsterdam-Utrecht, waarvan je je kan afvragen of we dit niet ook fysiek meer presentie moeten geven. Kan die niet nog zichtbaarder worden gemaakt als nieuwe sleutelsector?

Een nieuw sleutelgebied kan opkomen in de chemie-biosciences. Nederland is daar excellent, er zijn veel ontwikkelingen in het onderzoek en in de komst van nieuwe bedrijfjes.

Ziet u nog andere manieren om private investeringen in R&D aan te wakkeren?

We moeten beseffen dat ook de private R&D-investeringen globaliseren, ze blijven niet meer op één land van herkomst geconcentreerd. Maar je ziet wel dat de fundamentele kennisbasis en zijn infrastructuur vaak rond een bepaalde basisplek blijft. De R is wereldwijd stabieler dan de D. Research doe je ook niet zo gauw ergens anders dan op de plek waar de kennis en de juiste mensen geconcentreerd zijn.

Dat betekent dat Nederland zich aantrekkelijk moet houden voor R-organisaties, maar zich aantrekkelijker zou kunnen maken voor nieuwe D-vestigingen. Die zijn beweeglijker, en die kunnen we dus bewust naar ons land zien te krijgen.