Nederland stijgend kennisland

Balkenende wil ons land in de Top 5 van innovatieve landen en de nieuwste cijfers scheppen moed voor hem. Nederland stijgt van 10 naar 8 in de ‘Davos’ ranking. Deze stijging is het gevolg van hogere efficiency van arbeids- en goederenmarkt en excellente prestaties bij toptechnologie. Nederland is op het gebied van de geavanceerdheid van technologie nu wereldwijd nummer 1. Ook op hoger onderwijs-terrein doet ons land het goed: op het punt van de kwaliteit staat ons HO op 9. Bij de kwaliteit van de onderzoeksinstituten is de score ook goed: op 10. De samenwerking tussen WO en bedrijven scoort op 11. Maar bij de kwantiteit van het HO-aanbod scoort Nederland veel lager: 24 en bij de beschikbaarheid van kenniswerkers is de score dan ook minder goed op 25 in ranking van het World Economic Forum.

Excellent én opvallend laag
Onderzoekers Van den Bosch en Volberda (RSM) wijzen erop dat ons land bij wezenlijke basiscriteria nog steeds goed presteert, zoals op punten als de kwaliteit van instituties, gezondheidszorg, en de infrastructuur mainports. Dat geldt ook voor het HO, meldt Volberda aan ScienceGuide. Zo staat ons land bij de kwaliteit van de business schools op 10 en bij de kwaliteit van het onderwijs in den brede op 13. Maar de positie van ons land bij de kwantiteit van de instroom in het HO is opvallend lager op 24. Een land als Finland weet door een 2e plaats op dit aspect dan ook veel hoger te scoren. Waar ons land ook duidelijk laag scoort zijn de investeringen in onderwijs: bij het basisonderwijs komen we niet hoger dan op 36.

Nederland komt niettemin duidelijk omhoog in de top 10, want het excelleert als het gaat om technologie en kennisontwikkeling. Die nummer 1 positie van Nederland is met name te danken aan de hoge penetratie van PCs, internet, mobiele telefonie, breedbandtechnologie en de beschikbaarheid van de nieuwste technologieën.

Innovatieslag nog niet gewonnen
De vertaalslag van de excellente Nederlandse aspecten naar innovatie werkt echter nog steeds niet optimaal door. Aanzienlijk lagere scores worden dan ook behaald als het gaat om het absorberen en toepassen van die nieuwe technologieën door bedrijven. Het gebrek aan gekwalificeerde kenniswerkers speelt bedrijven bovendien duidelijk parten. Het gevolg is dat de innovatieslag niet gewonnen wordt en nieuwe groeikansen in de wereldeconomie onvoldoende worden benut. Dat blijkt bijvoorbeeld uit lage scores op innovaties en kennisabsorptie en uit de roemloze 37e plaats bij het beleid van de overheid ten aanzien van de aanschaf van innovatieve technologische producten.

Volberda stelt daarom vast dat het IP zijn ambitie inderdaad dichterbij ziet komen, maar onderstreept “dat alléén investeringen in technologie en R&D onvoldoende zijn. Om de innovatieparadox aan te pakken zal sociale innovatie bovenaan de agenda moeten komen: zaken als flexibel organiseren, horizontaal managen en slimmer werken waardoor technologische innovaties beter renderen in Nederlandse ondernemingen.”

USA en Singapore sterk, Duitsland omlaag
Hoe doen andere landen het? De USA staat op 1, maar volgens het WEF is deze positie niet stabiel vanwege de kredietcrisis en het kwetsbare macro-economische beleid. De Amerikanen blijven niettemin nog steeds excellent op het gebied van innovatie, marktefficiency en productiviteit. Zwitserland en de Scandinavische landen, die samen de bovenste groep vormen laten volgens de onderzoekers vooral zien dat excellentie in hoger onderwijs en een ondubbelzinnige focus op innovatie de motoren zijn van productiviteitsgroei en verbetering van de concurrentiepositie. Nederland laat in vergelijking met hen steken vallen op het gebied van de innovatiefactoren. Singapore staat met een 5e plaats bijzonder hoog als een van de Aziatische landen en scoort vanwege de kwaliteit van de publieke instellingen en de lage bureaucratie.

Duitsland zakt, net als bij de OESO-analyses. Het gaat van de 5e naar de 7e plaats vanwege een niet goed functionerende arbeidsmarkt. Het UK valt zelfs buiten de top: van 9 naar 12, dit blijkt vooral te wijten aan verslechterde macro- economische omstandigheden zoals een toename in het overheidstekort.