Latent bèta-talent vereist innovatie in onderwijs

Techniek is mede verantwoordelijk voor de vele gemakken en geneugten in ons dagelijks leven. Maar techniek komt niet uit de lucht vallen. Daar is technisch talent voor nodig. Helaas delen de woorden talent en latent niet toevallig dezelfde letters. Talent is dikwijls latent aanwezig, maar blijft vaak onbenut door te weinig maatwerk op scholen en te weinig aandacht voor wetenschap en techniek.

Nederland kent, anders dan de Verenigde Staten of de Aziatische landen, van oudsher een weinig prestatiegerichte onderwijsmentaliteit. Zo hechten ouders bij de schoolkeuze meer waarde aan een goede sfeer dan aan aandacht voor leerprestaties. Ook zijn basisscholen zelf vaak meer leerling- en zorggericht dan prestatiegericht. Het Nederlandse onderwijs richt zich op het verkleinen van verschillen en besteedt veel aandacht aan kinderen met leerachterstanden of gedragsproblemen, terwijl goede prestaties onvoldoende worden beloond. De verschillen in capaciteiten, motivatie, inzet en maatschappelijke herkomst van leerlingen zijn de laatste jaren alsmaar groter geworden. Dat vraagt om meer variëteit in het onderwijsaanbod en meer aandacht voor wetenschap en techniek. Daarmee geven we iedere kind, ongeacht herkomst of gezinssituatie, meer kansen. Want wetenschap en techniek is er voor iedereen. Voor jongens én meisjes. Voor kansarme én kansrijke kinderen.

Met het onbenut laten van talent doen we onszelf als samenleving tekort. Om onze mondiale concurrentiepositie veilig te stellen zijn investeringen nodig in het onderwijs en in de wetenschappen. De maatschappij heeft wetenschappers nodig, artsen, verpleegkundigen, ingenieurs en ontwerpers om onze maatschappij een stap verder te brengen en om onze mondiale concurrentiepositie veilig te stellen. We hebben technici nodig die ons zeker stellen van communicatie, vervoer en duurzame energielevering. We hebben burgers nodig, die gestructureerd denken, verbindingen begrijpen, structuren doorzien en daar in de praktijk naar kunnen handelen.

Om kinderen weer enthousiast te maken voor wetenschap en techniek, is innovatie nodig in het onderwijs. We moeten rijke leeromgevingen inrichten waar kinderen nieuwsgierig mogen zijn, relaties kunnen opbouwen en in toenemende mate zelf sturing kunnen geven aan hun eigen leren en ontwikkeling. Onderwijs moet daarvoor uit zijn isolement gehaald worden en (weer) verbinding zoeken met ouders, jeugdzorg, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. Dat vraagt om een gezamenlijke verantwoordelijkheid en lokaal maatwerk.

De afgelopen paar jaar zijn de eerste stappen in de goede richting gezet. Zo doen wetenschappers onderzoek naar de cognitieve talenten van jonge kinderen en is een groot aantal basisscholen gestart met het invoeren van wetenschap en techniek in het lesprogramma.

Hiermee zijn we op de goede weg, maar pas halverwege onze bestemming. Een aantal organisaties van naam, waaronder VNO-NCW, MKB Nederland, LTO Nederland, VNG, KNAW en VSNU, maakt zich sterk voor substantiële aandacht voor talentontwikkeling en wetenschap en techniek in het basisonderwijs. Zij hebben de volgende doelen voor ogen:

•          Ouders, leerkrachten en opvang herkennen en stimuleren de talenten van kinderen

•         Eén derde van de leerkrachten is hier straks in gespecialiseerd.

•         Wetenschap, techniek en talentontwikkeling is een vast onderdeel van de pabo-opleiding.

•         Schoolbesturen hebben hun basisscholen toegerust voor onderwijs in wetenschap en techniek en 1.000 scholen profileren zich als specifieke ‘TalentenKrachtschool’.

Om deze doelstellingen te realiseren is ook financiële steun nodig van de overheid. Hiermee willen we de deskundigheid van leerkrachten bevorderen, een raamwerk creëren dat richting geeft aan lesinhoud en leermethodes en een kwaliteitslabel realiseren voor duurzame aandacht voor wetenschap en techniek.

Wetenschap en techniek haalt talent in kinderen boven. Daarom moeten kinderen al in een vroeg stadium in aanraking komen met het vakgebied. Door ze op een praktische manier kennis te laten maken met wetenschap en techniek, ontwikkelen ze de liefde voor het vak. Pas dán kiezen ze later voor een loopbaan in de techniek.

Wij kunnen niet zonder mensen die hun talenten optimaal benutten. Vanwege onze kinderen, die wij een brede ontwikkeling van hun talenten gunnen. Vanwege onze samenleving, die niet zonder wetenschap en techniek kan.

Leonard Geluk, wethouder Jeugd te Rotterdam
Jozef Kok, emeritus lector onderwijsinnovatie en voorzitter van de Adviesraad van het PO Platform Kwaliteit en Innovatie