Mahbubani: ‘Investeer in kwaliteit en openheid’

Het was één dag voor de verkiezingen in Amerika dat Mahbubani in Felix Meritis de 23e Globaliseringslezing uitsprak. Reageren op de verkiezing van president Obama was dus nog even niet aan de orde. Maar over hoe Amerika en Europa de afgelopen jaren met de rest van de wereld zijn omgegaan, was Kishore Mahbubani duidelijk. Het oostelijk en zuidelijk halfrond voelen zich al tijdenlang gepiepeld. “Je wilt pas zaken met ons doen als wij bepaalde mensenrechtenkwesties hebben opgelost, maar hoe zit het met Guantanamo en de geheime vluchten met terreurgevangenen in Europa?”

Dé fout van het Westen

Kishore Mahbubani brak wereldwijd door met zijn boek The New Asian Hemisphere, dat inmiddels in het Nederlands verschenen is als De Eeuw van Azië. Mahbubani’s wereldbeeld focust op de zeven succespijlers van Azië die hij „the seven pillars of western wisdom” heeft genoemd. Volgens Mahbubani hebben Aziatische economieën zeven beste praktijken uit het westen overgenomen en daar hun eigen succesmodel van innovatie van gemaakt.

Mahbubani: “Introductie van de vrije markteconomie is de belangrijkste. Dan volgen investeren in wetenschap en technologie en in onderwijs. Dat alles onderbouwt Azië met het streven naar een sterke rechtsstaat. Een rechtssysteem waarbij burgers en bedrijven weten waar ze aan toe zijn en waarbij ze beschermd worden en verhaal kunnen halen bij competente rechters – dat is van groot belang. Sterker nog, ik meen dat het een grotere prioriteit is dan democratie. Als ik moest kiezen tussen rechtsstaat en democratie, dan koos ik voor de eerste.”

Volgens Mahbubani is dé fout die het westen heeft gemaakt het feit dat het landen eerst democratie wilde opleggen en dan pas de rest. “Uiteindelijk streven alle naties naar democratie, maar de weg erheen is in Azië een andere dan in het westen. China heeft dat gesnapt, Rusland niet. Door openheid vóór economische hervormingen te stellen, heeft Rusland jarenlang in een enorm dal verkeerd.”

Pragmatisme

Toen de wereld op 4 november alleen maar oog had voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, was er een piepklein hoekje in de nieuwsberichtgeving die melding maakte van handelsakkoorden tussen de gezworen vijanden China en Taiwan. Dit illustreert in Mahbubani’s optiek de briljante aanpak van de Chinese diplomatie: niet teveel opvallen in wat je doet en pragmatisch zijn. Ten eerste heeft de wereld niets in de gaten wanneer je dergelijke akkoorden sluit terwijl iedereen op Obama en McCain let. Ten tweede sluiten China en Taiwan handelsovereenkomsten, terwijl de meningsverschillen blijven. Pragmatisme overwint tegenstellingen.

Mahbunani: “Jullie zijn in Nederland ooit groot geworden door een pragmatische handelsinstelling, maar die is in Europa momenteel ver te zoeken. En dat terwijl pragmatisme een van die zeven pijlers is onder het Aziatische succes. Deng Xiaoping, wat mij betreft een van de grootste pragmatici van de vorige eeuw, zei ooit: het maakt niet uit of een kat zwart of wit is. Als hij muizen vangt, is het een goede kat. De Chinezen kozen voor een vrije markteconomie, simpelweg omdat die beter zou functioneren voor het volk. Op dezelfde manier zal ook de alleenheerschappij van de communistische partij in China eindigen, maar nu nog niet. Chinezen zijn doodsbang voor chaos en de overgang naar een democratie zal in een rimpelloze geleidelijkheid verlopen. Vergelijk dat met Irak en Afghanistan en vraag je dan af of die aanpak succesvol is.”

Advies aan Europa

Europa en dus ook Nederland zullen er rekening mee moeten gaan houden dat Azië terugkeert op het economische wereldpodium. Mahbubani: “Tot 1820 waren de twee grootste economieën ter wereld steevast India en China. Westerse dominantie bestaat pas tweehonderd jaar. De huidige grote verschuivingen richting Azië brengen de wereld eigenlijk weer back to normal.”

We zullen ermee moeten leven dat er een wereld ontstaat met verschillende culturele opvattingen en niet meer alleen die van het westen, luidt het devies van Kishore Mahbubani. “Het advies dat ik aan Europa geef is: deel je kennis met de landen om je buitengrenzen heen en versterk daarmee de economische betrekkingen. Denk aan Turkije en Noord-Afrika. Europa heeft daar heel veel steken laten vallen. Buren waar het slecht mee gaat, ondermijnen op termijn je stabiliteit.”

“Ten tweede, investeer in de kwaliteit en openheid van je hoger onderwijs. De openheid van bijvoorbeeld Amerikaanse universiteiten is een van de grootste stimuli geweest voor de ontwikkeling van de derde wereld. Nu keren de Aziatische studenten allemaal weer terug naar hun eigen land en dragen daar bij aan innovatie, welvaart en economische groei. Koester en stimuleer die openheid. Kijk, op het gebied van creativiteit en innovatie ligt Europa nog mijlenver voor. En economie is geen zero sum game. Wat de een wint, gaat niet ten koste van de ander. De eeuw van Azië zal de mogelijkheden alleen maar verruimen, mits het westen bereid is om zijn macht te delen en pragmatisch te zijn.”

Kishore Mahbubani spreekt op 8 december in Nijmegen bij de volgende HAN- masterclass.
[met dank aan Roy van Dalm van de HAN en socialeinnovatie.nu]