Groei HO zet door

Volgens het CBS namen de studentenaantallen in het hbo en wo het afgelopen jaar beide met 2% toe. In het studiejaar 2007/’08 stonden in totaal 585 duizend personen ingeschreven in het bekostigde hoger onderwijs. Ruim 374 duizend studenten in het hbo en bijna 213 duizend in het wo.

3% van de hbo-studenten volgde een master. In het wo was 66% bezig met een bachelor, 25% met een master en 9% volgde een ongedeelde opleiding. Circa 1500 studenten stond ingeschreven bij een onderzoeksmaster in het wo.

Ruim 2000 personen volgden in 2007/’08 zowel een hbo- als een wo-studie. Binnen het hoger onderwijs als geheel worden zij slechts eenmaal meegeteld. Het aantal ingeschrevenen in het hoger onderwijs is daardoor iets lager dan de som van het aantal ingeschrevenen in het hbo en wo afzonderlijk.

Het hbo groeide voor het twaalfde jaar op rij in aantal studenten. De toename van het aantal studenten in het wo houdt -sinds een afname in de jaren negentig- sinds de eeuwwisseling gestaag aan. Hoewel de groei in 2007/’08 bescheiden was, verwacht het Ministerie van OCW dat het aantal studenten in het wo en hbo de komende tien jaar flink zal stijgen. In de Referentieraming wordt uitgegaan van bijna 288 duizend wo-studenten en 418 duizend hbo-studenten in het studiejaar 2017/’18.

Opmars vrouwen en allochtonen

De groei van de afgelopen jaren laat zich verklaren door de opmars van vrouwelijke en allochtone studenten. Het aantal vrouwen in het wo steeg in 2007/’08 naar bijna 110 duizend. Het kantelpunt was 2006/’07. Sindsdien staan bij de universiteiten meer vrouwen dan mannen ingeschreven.

In het hbo was in 2007/’08 was 52 procent van de ingeschrevenen vrouw, bijna 196 duizend studenten.De afgelopen twaalf jaar is het aantal vrouwelijke studenten in het hbo met 48 procent gestegen en het aantal mannelijke studenten met 30 procent. Hier is het kanteljaar 1997/’98 geweest. Sindsdien studeren meer vrouwen dan mannen in het hbo. Ook waren in 2007/’08 zowel bij de westerse als niet- westers allochtone studenten de vrouwen in de meerderheid.

Lissabon gerealiseerd?

Het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan (HOOP) uit 2004 bevatte de doelstelling ‘toename van de deelname aan het hoger onderwijs in de richting van 50%’. Daarmee volgt Nederland de Lissabon-agenda van de EU, die deze target kent als onderdeel van de komst van de kenniseconomie. De nieuwe editie van ‘Kennis in Kaart’ door OCW meldt dat de participatiegraad inderdaad gestaag toeneemt. Van degenen die geboren zijn in 1973, is op 26-jarige leeftijd ruim 34% naar het hoger onderwijs gegaan. Bij geboortecohort 1981 is dat al ruim 46%.

Vrijwel alle latere geboortecohorten vertonen een iets hogere participatiegraad dan vorige groepen op dezelfde leeftijd, maar de verschillen worden over het algemeen wel steeds kleiner. Dit  leidt tot de prognose dat de doelstelling van 50% ho-deelname in 2011 of  2012 wordt gehaald. Dat zou  dan met dank zijn aan geboortecohort 1984 of 1985. Deze uitkomst is echter tamelijk gevoelig voor kleine fluctuaties in de deelname van 18-jarigen en voor veranderingen in de bevolkingscijfers.

Het kabinet gaat ervan uit, dat de Lissabon-doelstelling van 50% HO- niveau van de werkenden op de arbeidsmarkt in 2020 gehaald zou moeten worden. De HBO-raad berkeende hierover een jaar geleden al eens dat daartoe 250.000 personen – geboren tussen 1976 en 1995 – die volgens de huidige prognose geen hoger onderwijs diploma zouden halen voor 2020 dan extra naar een HO-graad geleid zouden moeten worden. Als er meer studenten aangetrokken worden, zal dat pas over een aantal jaren leiden tot meer afgestudeerden. Op zijn vroegst zal een extra groei van afgestudeerden in 2011 mogelijk zijn. Dit betekent dat in de periode 2011 t/m 2020 jaarlijks gemiddeld 25.000 personen extra het diploma moeten halen.