Goede leiding, betere schoolprestaties

Nieuws | de redactie
10 februari 2009 | Een goede schoolleiding kan toch veel verschil maken. Het blijkt dat een ontwikkelingsgerichte schoolcultuur, waarin samenwerking, professionalisering en vernieuwing centraal staan, tot betere schoolprestaties leidt.

NWO-onderzoeker Gerdy ten Bruggencate onderzocht de invloed van schoolleiders op de schoolprestaties in het voortgezet onderwijs. Ze promoveert op 12 februari aan de Universiteit Twente op haar proefschrift ‘Maken schoolleiders het verschil?’ In de afgelopen jaren werd steeds duidelijker dat de invloed van schoolleiderschap op de leerprestaties relatief klein is, zeker vergeleken met de invloed van de achtergrond van de leerlingen. De invloed van de schoolleiding is bovendien lastig te traceren. Toch stelt Ten Bruggencate nu vast dat het schoolleiderschap een kleine, maar significante, invloed heeft op het rendement van de school.

De focus binnen het onderzoek naar schoolleiderschap in het onderwijs is in de afgelopen decennia verschoven. In de jaren tachtig werd nog vooral uitgegaan van een ‘nauwe’ opvatting van schoolleiderschap, waarbij de schoolleider werd gezien als onderwijskundig leider en supervisor van docenten. Later kwam er meer aandacht voor bredere modellen waarbij de betrokkenheid en capaciteiten van docenten en het delen van leiderschapstaken centraal staan. Hoewel er tot op heden weinig bekend is over de invloed van schoolleiders op de leerlingopbrengsten, zijn er wel al veel factoren gevonden die daarbij mogelijk een rol spelen, zoals de motivatie van docenten en het werkklimaat voor leerlingen. Ten Bruggencate gebruikte een algemeen organisatiemodel, het zogenaamde concurrerende waarden model, om zowel schoolleiderschap als de schoolorganisatie nauwkeurig te kunnen karakteriseren.

De onderzoeker ontdekte dat een ondernemende schoolleiding een ontwikkelingsgerichte schoolcultuur kan stimuleren door te zorgen voor duidelijke doelstellingen en voor ruimte om eigen keuzes te maken. In zo’n ontwikkelingsgerichte schoolcultuur ligt de nadruk op samenwerking, professionalisering en vernieuwing. Een hogere ontwikkelingsgerichtheid leidt tot een beter werkklimaat in de klassen en dit leidt weer tot betere schoolprestaties. Hierbij gaat het vooral om een verhoging van het percentage leerlingen dat onvertraagd doorstroomt in de bovenbouw. Opvallend is ook dat juist schoolleiders van scholen met lagere eindexamencijfers zich richten op het stellen van doelen, aanpassing en vernieuwing. Schoolleiders van scholen met stabiele hoge prestaties leggen hier minder nadruk op. Deze resultaten laten mogelijk het effect zien van het overheidsbeleid dat zich richt op een hogere autonomie voor scholen, en dat die autonomie koppelt aan het afleggen van verantwoordelijkheid.

Om de invloed van schoolleiders op de schoolprestaties te kunnen testen, werden gegevens verzameld op ruim honderd scholen voor voortgezet onderwijs in Nederland. In totaal namen 103 schoolleiders, 998 docenten en 4336 havo-5 leerlingen deel aan het onderzoek. De schoolprestaties werden gemeten aan de hand van de gemiddelde cijfers op het centraal schriftelijk eindexamen en de gemiddelde doorstroom in de bovenbouw.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK