Kansen, werk, salaris

Pas afgestudeerden doen het uitstekend op de arbeidsmarkt, zo blijkt uit de jaarcijfers van CBS en de publicatie Kennis in Kaart 2008. Voordat er in Nederland sprake was van economische crisis en recessie wist 74% van het cohort afgestudeerden 1999/2000 direct na het behalen van hun diploma een baan te vinden. Een jaar later had 86% werk en na vijf jaar was dit percentage opgelopen naar 91% onder de hbo’ers en 88% onder wo’ers. Opvallend is in dit verband dat na drie jaar nog 91% van de wo’ers werk heeft.

De situatie bij de afgestudeerden van cohort 2003/’04 toont een licht afwijkend beeld. Hier heeft niet 86% maar 79% na een jaar werk. De belangrijkste reden voor deze daling is dat meer studenten uit deze lichting een vervolgopleiding doen na hun afstuderen. Vooral niet-westerse allochtonen studeren graag nog door, waar bij zij hun toetreden op de arbeidsmarkt nog even uitstellen. Van hen begon 14% in 2004 aan een andere opleiding, in tegenstelling tot 6% in 2000.

Ruime kansen voor hbo’ers

Was in 2006  4% van de hbo’ers en wo’ers anderhalf jaar na hun diploma nog zoekende, in 2007 was dit slechts 3% onder de hbo’ers en 3,4% onder de wo’ers. Bij het wo daalde de werkeloosheid het sterkst in de sector taal&cultuur, van 7,7% naar 6,4%. Wel blijft in deze wo-sector de werkeloosheid het grootst. In de economie- en bètasector stegen de werkeloosheidspercentages opvallend genoeg licht.

Ook in het hbo is het de taal&cultuursector waar studenten de meeste moeite hebben een baan te vinden. Wel daalde hier het percentage flink: van 12,8% naar 7,5%. De hbo-sectoren gezondheidszorg en techniek kennen feitelijk geen werkloosheid. Met slechts 1,7% is hier sprake van een zeer gespannen arbeidsmarkt. In tegenstelling tot het wo nam voor hbo’ers de werkeloosheid ook in de economiesector af. Zij ging van 4,3% naar 3,3%.

Baan op niveau

Hoewel zeer veel afgestudeerden snel toegang hebben tot de arbeidsmarkt, ligt de eerste weleens onder hun opleidingsniveau. Volgens Kennis in Kaart heeft in 2007 85% van de afgestudeerde hbo’ers anderhalf jaar na afstuderen een functie op het eigen opleidingsniveau. Zij scoren hiermee opvallend hoger dan de wo’ers. Bij hen vindt 64% een functie op niveau.

Ten opzichte van de meting in 2006 is het percentage van banen op opleidingsniveau voor alle hbo-sectoren, behalve onderwijs en landbouw, (licht) toegenomen. De kans op een baan op niveau is voor wo’ers echter gedaald, zo blijkt uit de twee metingen. Vooral de sector natuur laat een flinke daling zien, van 75% naar 67%.

Een uitschieter vormen de wo-afgestudeerden in taal&cultuur. Zij beginnen hun carrière in slechts 40% van de gevallen op wo-niveau. Daarentegen vertoont de sector landbouw een flinke stijging, van 63% bij de vorige meting naar 70%, en heeft in de gezondheidsector al snel 85% een baan op eigen niveau.

Het aantal hoger opgeleiden dat na afstuderen zelfstandig gaat werken, is al sinds 2001/02 aan het toenemen. Tot het jaar 2000 werkten mensen met een mbo-opleiding relatief vaker zelfstandig dan afgestudeerden met een opleiding in het ho. Maar van dit patroon is al een aantal jaren geen sprake meer van, ondanks dat ook het aantal zelfstandigen met een mbo-diploma in 2005/06 flink steeg. Interessant is het gegeven dat niet-westerse allochtone afgestudeerden vaker als zelfstandige gaan werken dan autochtonen. De ondernemendheid in deze groep blijkt ook daar nog eens uit.

Wat gaan ze verdienen?

Vijf jaar na het behalen van hun diploma verdienden de hbo’ers van cohort 1999/2000 gemiddeld €2.500 en de wo’ers €3.200 per maand. Direct na hun afstuderen lagen de bedragen dichter bij elkaar. Hbo’ers kregen €1.400 en wo’ers €1.700 per maand. Alleen in de landbouwsector verdienen hbo’ers meer dan wo’ers.

De bedrijfstak ‘financiële instellingen’ is volgens CBS het meest lucratief om in te werken. Hier verdienen hbo’ers gemiddeld  €3.100 en wo’ers €4.500 p/m voor wo’ers. Of grootaandeelhouder Wouter Bos dat zo laat?

De verschillen per afstudeerrichting in het hbo en wo zijn groot. Binnen het hbo hebben afgestudeerden van de sector “transport, communicatie, verkeer” met €1.600 het hoogste aanvangsalaris en die van de sector “persoonlijke/sociale verzorging, kunstonderwijs” het laagst met €1.100. Ook die uit deze wo-sector hebben bij hun start -maar ook na vijf jaar- het laagste salaris: €1.300 en respectievelijk €2.400.

Binnen het wo hebben medici/paramedici het hoogste aanvangsalaris, €2.000 euro. Vijf jaar later echter zijn het de afgestudeerden van de economiesector die met €3.800 het meest zijn gaan verdienen.

Hardwerkende Nederlanders

Hoewel allochtonen relatief minder snel een baan vinden, ligt hun startsalaris wel hoger dan dat van autochtonen, zo meldt CBS. Dit verschil is ook vijf jaar na afstuderen een feit. Het is onder wo-afgestudeerden iets groter dan bij hbo’ers.

Een verklaring voor de hogere lonen voor allochtonen? Over het algemeen zijn zij iets ouder als ze de arbeidsmarkt betreden en tevens zijn er meer allochtonen actief in de goed betalende economische en juridische sectoren. En het blijkt dat zij ook gemiddeld meer uur per week werken.