Andes-boeren telen zeer intelligent

Dat stelt promovendus ir. Stef de Haan van Wageningen Universiteit, die tussen 2003 en 2006 veldonderzoek deed bij acht boerengemeenschappen in de Peruaanse regio Huancavelica. Hij bracht de genetische diversiteit van lokale aardappelrassen in kaart aan de hand van morfologische karakteristieken, moleculaire merkers en chromosoom-tellingen. Hij telde 557 morfologisch en 406 genetisch unieke cultivars in het gebied. Die diversiteit in het veld kwam nagenoeg overeen met die van de collectie van het Peruaanse aardappelinstituut CIP, waar De Haan werkt. De CIP-collectie is rond 1975 verzameld. De afgelopen jaren heeft dus geen genetische erosie plaatsgevonden, concludeert De Haan. Dat is opmerkelijk, vindt ir. Roel Hoekstra van het Centrum Genetische Bronnen Nederland (CGN). ‘Je zou verwachten dat de diversiteit afneemt.’

De Andesboeren houden de diversiteit in stand door op een ‘lappendeken’ van onderling gescheiden aardappelpercelen vele verschillende cultivars te verbouwen. Die lappendeken zorgt voor risicospreiding op het gebied van ziekten en plagen. En ook de kwetsbaarheid voor bijvoorbeeld vorst, droogte en hagel op de hooggelegen akkers neemt af door het gevarieerde teeltplan. Verder is de variëteit aan aardappels de basis van een goede voeding voor de bevolking, aldus De Haan, omdat de lokale bloemige cultivars meer eiwitten en ijzer bevatten. Ondervoeding in deze regio komt voor, maar dat ligt voornamelijk aan het gebrek aan groente, fruit, vlees en melk.

Met uitzondering van traditionele braaklegsystemen zijn de teeltsystemen van de boerengemeenschappen de afgelopen decennia intact gebleven, hoewel het areaal met veredelde cultivars in de regio tussen 1995 en 2005 is toegenomen, stelt De Haan. Dat gebeurde door uitbreiding van het areaal op grote hoogte, en niet door vervanging van de bestaande boerensystemen.