€ 2 miljard in de pijplijn tegen crisis

Zijn opporrende brief aan premier Balkenende heeft nog niet tot een concrete kabinetsreactie geleid. “Je krijgt een ontvangstbevestiging.” En juist in de huidige fase zou de discussie over de crisisbestrijding meer openheid gegund moeten worden, vindt Noorda. “We zitten nu in een fase dat het kabinet de deuren dicht houdt. Het lijkt wat op een nieuwe kabinetsformatie tussen de partijen,” zegt hij tegen ScienceGuide tijdens het Sofokles-seminar over ‘Excellente Onderzoeksteams’.

Dit zou wel kunnen als er sprake was van ernstige problemen binnen het kabinet of een breuk in de coalitie. “Maar dit is geen kabinetscrisis, dit is een crisis van het maatschappelijke en economische geheel van het land. Dan zou het beter zijn om de energie en creativiteit van veel meer sectoren te gebruiken dan van de coalitiepartners alleen.”

De betere poldernaties
Dat dit kan, bewijzen de Scandinavische landen. Zij blijken nu de betere poldernaties. Noorda wijst erop zij dit najaar een reeks investeringen hebben besloten. “Nu lopen Zweden, Finland en Denemarken in de EU voorop omdat zij structureel miljarden extra in gaan zetten om de Barcelona-norm van 3% BNP voor R&D te halen en te overtreffen… Ze kunnen nu ook nog zulke plannen bijpunten en buigen om ze optimaal in te zetten tegen de crisiseffecten.”

“In ons land is dit er niet. Dat we KIA-foto’s kunnen maken is op zich mooi, maar een commitment tot investeren als in de Scandinavische landen lag er bij ons niet. Zoiets moet nu onder veel moeilijkere omstandigheden alsnog besloten gaan worden. Dat maakt het veel lastiger, zonde.”

Wil Nederland in Europa – laat staan op wereldschaal – zijn positie niet verliezen dan is het kennisaspect meer dan ooit de kern. Noorda: “De financiële dienstverlening lijkt voorlopig niet de kurk waarop we kunnen drijven, zoals velen geruime dachten. Dus zullen andere, kennisintensieve sectoren het voor Nederland moeten doen.”

Energie uit de kas
Noorda heeft hier recent twee concrete voorbeelden van gezien die zijn gedrevenheid extra groot maken. Toen hij met EU-commissaris Potocnik in Wageningen was, kregen zij een kas gepresenteerd die energie opwekt. “De glastuinbouw wordt daarmee een bron in plaats van een grootverbruiker van energie. Toen we vroegen hoe ver ze waren met de toepassing, zeiden ze 2,5 jaar van de praktische inzet. Waarom zouden we dit niet nu juist versnellen en intensiveren?”

Energie speelt ook een rol bij zijn tweede voorbeeld: het EIT. “Dat neemt dit terrein als één van de zwaartepunten. Zweden en Duitsland leggen bij elk netwerk waarin ze gaan participeren enkele miljoenen extra op tafel om hun leidende rol te verankeren.”

Om de crisis tegen te gaan ligt er in het wo bovendien veel klaar dat direct kan gebeuren. “Voor de bouw is het eigenlijk heel simpel. Bij kantoren en woningbouw zijn de onzekerheden nu zeer groot. Maar in de komende jaren kan in de wetenschap een volume van €2 miljard worden gebouwd zonder dat je moet vrezen voor leegstand. Het zit in de pijplijn en iedereen zit er op te wachten dat dit gerealiseerd kan worden en men aan de slag kan gaan.

Volgens Noorda zijn de provincies hier zeer alert. Zij steken de koppen bij elkaar met de kennisinstellingen in hun regio’s, met bedrijven en lokale overheden. “Zij praten intensief met ons. Je ziet dat zij vaak heel zelfstandig durven optreden en niet wachten op Den Haag.”