Groepsgevoel stimuleert studiesucces

Het wordt allemaal strenger. Schoolser, zeggen sommige studenten. 
Van Dam: ‘Zo zou je het kunnen zien maar dat is niet de bedoeling. We vragen van zowel de student als de docent dat deze zich professioneel opstelt. Beiden nemen hun verantwoordelijkheid, er is sprake van wederzijds commitment. De docent staat voor een inspirerende, uitdagende en goed georganiseerde opleiding, de student neemt actief deel aan een studieonderdeel, van het begin tot en met het afsluitende tentamen of werkstuk.’

‘Als na matching in het eerste jaar de student de voor hem of haar geschikte opleiding volgt, zien wij niet zoveel reden meer waarom studie-achterstand zou moeten ontstaan. Het is overigens niet zo dat wij via een bsa in het tweede en derde studiejaar zaken gaan afdwingen. Sommigen leidden dat af uit het concept-rapport. De lezer heeft altijd gelijk dus wij hebben dat blijkbaar niet goed opgeschreven. Wat we willen doortrekken naar het tweede en derde jaar – en zo hebben we het nu ook opgeschreven – is het  begeleidingsdeel van het Leids Studiesysteem, niet het bindend studieadvies. We zorgen er kort gezegd voor dat de voorwaarden aanwezig zijn voor een gemiddeld hoger studietempo en minder uitval. Eigenlijk hopen we op een cultuurverandering. Studeren zou minder vrijblijvend moeten worden. Een rendementskamer gaat bijhouden of de maatregelen werken.’ 

‘Wat betreft het bsa moet ik wel zeggen dat daar nu een verkeerd signaal van uitgaat. De perceptie is dat een student in het eerste jaar veertig studiepunten moet halen en in het tweede jaar de propedeuse, dat zijn nog twintig punten. Er is een groep die dat opvat als zou het voldoende zijn in dat tweede jaar alleen die twintig punten te halen terwijl de norm zestig punten per jaar is. In het vervolgadvies kijken we hier verder naar.’ 

Sommige studentenverenigingen zijn bang dat ze leden gaan verliezen als de voorgestelde maatregelen praktijk worden. 
‘Er zijn veel studenten die op schema studeren en ook lid zijn van een studentenvereniging. Dat gaat heel goed samen. Een aantal studentenverenigingen neemt hier hun verantwoordelijkheid. Zij vragen aan mij wat zij eraan bij kunnen dragen dat hun leden ook voldoende tijd aan hun studie besteden. En het blijft mogelijk om een bestuursbeurs te krijgen zodat je een deel van je studententijd aan bestuurswerk kunt besteden. Dat verandert allemaal niet.’

‘We hopen dat we naar een cohort- of jaarklassensysteem toe kunnen. Dat wil zeggen dat studenten die tegelijkertijd aankomen, in min of meer hetzelfde tempo studeren, zij het met differentiatie naar een studieduur van drie of vier jaar. Zo’n systeem bevordert het groepsgevoel en dat is stimulerend voor het studiegedrag.‘

De Leidse Studentenraad (LSr) schrijft in een – overigens overwegend positieve – reactie op het concept-rapport dat ze de maatregelen teveel ‘bestraffend’ vinden; de waarde van belonen blijft onderbelicht. Een feestje maken van de uitreiking van het propedeusediploma vindt de raad wat magertjes. 
‘We waren zeer onder de indruk van de reactie van de LSr, die was van hoog niveau. De raad stelt voor om vaker studenten nadrukkelijk uit te nodigen om mee te doen aan een Honours Class of Bachelor XL of zelfs financieel te belonen, om ook gesprekken te voeren met de studenten die het goed doen zodat expliciet waardering kan worden uitgesproken en het belang van de persoonlijke ontwikkeling van de student meer wordt benadrukt. Ik denk dat de LSr daar een punt hebben. We gaan hierover verder praten met de LSr en andere studentenvertegenwoordigingen. 

De LSr is ook niet zo enthousiast over compensatorisch toetsen, althans niet tussen vakken. De Universiteit Leiden moet niet willen dat studenten weg gaan met een diploma waarop onvoldoendes prijken, dat schaadt onze reputatie. 
‘De taskforce stelt niet zomaar een compensatie tussen alle vakken voor maar wil wel iets verder gaan dan deze studenten. Zij vinden het alleen acceptabel dat je bínnen een vak een onvoldoende voor bijvoorbeeld een deeltoets kunt compenseren met een voldoende. De taskforce denkt ook aan bijvoorbeeld drie opvolgende vakken die in moeilijkheid oplopen. Stel dat een student voor het eerste een onvoldoende haalt en voor het tweede een voldoende dan zou onderling compenseren mogelijk moeten zijn. Er zal duidelijk moeten worden gecommuniceerd waar compensatie mogelijk is en waar niet. De taskforce wil de ruimte bieden, het is aan de faculteiten daar verder invulling aan te geven.’ 

Is rendement de komende jaren het leidend beginsel in het onderwijs?  
‘Het rapport van de taskforce heet Studiesucces, niét Studie rendement. Dat is niet voor niets. Volgens de taskforce is sprake van studiesucces als na afronding van de opleiding zowel de student als de docent vindt dat de studietijd goed is benut. De student heeft zijn talent maximaal ontplooid en de docent heeft zijn kennis en vaardigheden maximaal kunnen overdragen; het menselijk kapitaal heeft gerendeerd. Wij denken dat een hoger studierendement vanzelf leidt tot een groter studiesucces.’