Talent en innovatiekracht behouden

In het VSNU-café van dinsdag 17 maart treedt hij voor het eerst op in zijn nieuwe rol. Tot voor kort was hij HO-topambtenaar van OCW. Met de crisis is hij aan de TU/e meteen in het diepe gegooid, erkent hij. “In onze regio, de Brainport van ons land, komt het hard aan. Bij de halfgeleidersproductie voorzien we een daling van 80% dit jaar, bij trailerbouw 30 tot 75%, bij automotive en vrachtwagenproductie 35% omlaag. Dit zijn zeer kennisintensieve takken en dat merken we: 3.000 van 15.000 R&D-banen staan op de tocht.”

Aangezien aan elke R&D-kenniswerker 8 arbeidsplaatsen ‘elders in de keten’ vast zitten is de impact enorm, stelt Van Ham. Met TNO heeft zijn universiteit daarom concrete voorstellen voor behoud van innovatiekracht opgesteld. Daarop is de weerklank groot. “Hoogleraren zeggen mij: ‘wat goed dat wij als universiteit nu niet de luiken dicht doen, maar onze verantwoordelijkheid weten en nemen’. Dat spreekt hen aan, motiveert de mensen.”

De TU/e beseft ook wat een diepe terugval in de economie voor henzelf zou betekenen. “Wij leiden op voor zulke kennisbedrijven, doen veel promoties ook met hen. Hun tegenslagen komen met wat vertraging ook bij ons terecht. Dat heeft giga-effecten die je niet even herstelt. Als kennisregio in de wereld verlies je dan positie. Het kost 15 jaar, een generatie talent om dat terug te winnen.”

Het 1000 kenniswerkersplan van de TU/e maakt concreet wat Van Ham en de zijnen gaan doen. Het TU/e plan is onderdeel van een omvattend plan, gemaakt door Brainport Eindhoven en zijn partners Philips, ASML,NXP,DAF,VDL, FEI, het ROC, TNO en de gemeente Eindhoven.

Het zou gaan om het opvangen van 2 fte per onderzoeksgroep rond een hoogleraar. “Dat moet te doen zijn, we vangen zo nodig wat knelpunten in de huisvesting flexibel op.” Het gaat de TU/e er nu om te helpen bij behoud en detachering van researchers die anders zonder werk komen, bijvoorbeeld als industrial fellows ten bate van de valorisatie.

Onder hen zitten mensen die nu zouden kunnen gaan trekken aan een promotie, in lijn met het advies van het Innovatieplatform om ons land ‘op te scholen’ met veel promovendi. Ook zit Van Ham kansen voor professional doctorates, een 2-jarige ontwerpopleiding waarin valorisatie en research samen komen. “Het gaat erom deze kennis en de bedrijven in deze Brainport overeind te houden, van nano tot het maken van bussen, waar 36% van de private R&D-uitgaven in ons land worden besteed. Samen zijn ze goed voor 25 miljard euro.”