Een derde meer zon in 80 jaar

De unieke verzameling meetgegevens in Wageningen is, op die van Stockholm na, de langste vrijwel continue reeks meteorologie-data in de wereld. Hij begon in 1928 en uit analyses vallen onmiddellijk twee dingen op: de zon schijnt langer en feller dan vroeger. En niet zo maar een klein beetje.

412 uur meer zonnebad
De intensiteit van de zonnestraling neemt gemiddeld per decennium met twee procent toe. In tachtig jaar loopt dat aardig op. Elke vierkante meter aardoppervlak vangt nu achttien Watt meer energie dan in 1928. Die toename van de hoeveelheid zonnestraling gaat gepaard met meer uren zonneschijn per dag. De zonaanbidder van nu heeft 412 uur per jaar meer zon te genieten dan die van 1928. Dat is een derde meer dan 80 jaar geleden.

‘Dat is inderdaad vreselijk veel’, erkent dr. Adrie Jacobs van Meteorologie. Maar het Wageningse weerstation is niet de enige die deze trends laat zien. Ook andere langlopende meetreeksen in voornamelijk Europa en Noord-Amerika tonen eenzelfde beeld. Toch weet niemand precies waar die extra uren zon vandaan komen. Sluitende verklaringen zijn er nog niet.

Het heeft in ieder geval niets van doen met de activiteit van de zon zelf. De zonactiviteit kent een aantal vaste cyclussen, die zijn te herkennen aan het voorkomen van zonnevlekken. Het effect van meer of minder zonnevlekken is veel te klein om de stralingsverschillen aan het aardoppervlak te verklaren. Wel is duidelijk dat de zon vaker schijnt doordat er minder bewolking is. Op zichzelf is dat een verandering in het klimaat. Maar waaróm er minder wolken zijn in onze streken is niet helemaal duidelijk. ‘Waarschijnlijk is er een verband met de verandering in het grootschalige weerbeeld, maar dat moet nog preciezer worden uitgezocht’, reageert hoogleraar Meteorologie Bert Holtslag.

Mei blijft de zonmaand
Niet overal op aarde schijnt de zon steeds uitbundiger. China, Afrika en India laten juist een dimming van de zon zien, met een temperatuursverlaging als gevolg. ‘Ongeveer een halve graad Celsius per tien jaar. Dat lijkt misschien niet veel, maar het gaat over een groot gebied.’ Dat dimmen van de zon wordt geweten aan de luchtvervuiling in die streken.

Verder inzoomen op de Wageningse meetreeks laat nog een paar interessante details zien. Het blijkt dat vooral in de zomer en de lente extra zonnestralen de aarde bereiken. In de winter en de herfst is de verandering nihil. De felste zon schijnt in juni. Maar vast staat ook dat mei de maand met de meeste uren zonneschijn is, vóór juni, juli en augustus. Dat komt volgens Jacobs doordat in mei de dagen al vrij lang zijn en de lucht nog tamelijk droog. Dat levert weinig bewolking op.