De KBX en gezellige Saoedi’s

De PH-KBX (PH is het landnummer van Nederland, KBX staat voor Koningin Beatrix) is een oerhollandse Fokker 70 ‘zoals ze tegenwoordig niet meer gemaakt worden’. Het is redelijk tot zeer comfortabel, maar is niet heel snel en heeft een vrij beperkte actieradius. Daarom moesten we in Cyprus een stop maken om te tanken. Het voordeel van de beperkte snelheid was dat er zo wel tijd was om als young professionals met minister Verhagen van gedachten te wisselen. Het schema van de minister is tot op de minuut bepaald en wij waren blij dat er 30 van die minuten onderweg voor ons waren ingeruimd.

In een zeer prettig gesprek spraken wij met Verhagen over zijn werk en de betekenis daarvan voor het Nederlandse buitenlands beleid. Een van de belangrijkste onderdelen hiervan: de mensenrechten. Maar ook energie en onderwijs zijn ter sprake gekomen. De regering van het Koninkrijk Saoedi Arabie – lees: de koning – realiseert zich maar al te goed dat de voorraad olie eindig is. En daarmee ook de grote hoeveelheid expats die nu vanuit het buitenland het belangrijkste kennissegment van zijn rijk vormen.

Niet onbegeleid studeren?

Het land probeert nu zelf zijn eigen bevolking op te leiden door het opzetten van een beurzenprogramma voor studenten om in het buitenland te gaan studeren. Vanuit Nederland worden er in het kader van dit programma vooral studenten naar de universiteiten van Maastricht en Groningen gestuurd voor medische opleidingen, ongeveer 200 per jaar.

De grote culturele verschillen tussen de landen komen echter tot uiting in deze op het eerste gezicht toch aan te moedigen poging tot internationalisering. In het KSA mogen vrouwen onder de 30 namelijk niet onbegeleid de straat op, laat staan dat ze in buitenland mogen studeren. Dit terwijl een van de doelen is om ook vrouwen te laten studeren en er meer animo onder vrouwen is om dit te doen. De eis bij een dergelijke beurs is dus dat een familielid de uitwisselingsstudente in kwestie vergezeld om op haar te passen in het verre Nederland.

Los van het feit dat het niet heel efficiënt is, zegt ons land op haar beurt dat wij er weinig voor voelen om deze (niet-werkende) begeleiders voor een periode gelijk aan de studieduur een visum te verlenen. Een interessante kwestie, waar nu de volgende binnen de wet passende oplossing is bedacht: studentes mogen een begeider meenemen, maar deze mag maar drie maanden blijven. Daarna dienen ze het land te verlaten.

Het is wel toegestaan dat men iemand anders stuurt ter aflossing voor drie maanden. Als deze weer vertrekt, dan kan de eerste weer terugkomen. Een vrij omslachtige oplossing. Gelukkig blijkt in de praktijk de meeste begeleiders na drie maanden vertrekken en er geen vervanger wordt gestuurd. Probleem opgelost. Dit zijn interessante punten in de transitie van het KSA naar een kenniseconomie, maar zij kunnen deze ook vertragen.

Kennis openheid, mensenrechten

Na aankomst in Ryaad vertrokken we naar de residentie van de Nederlandse Ambassadeur voor een diner met vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties. Dit was mijn eerste ontmoeting met echte Saoedi’s en ik kan niet anders stellen: het zijn gezellige mensen. Ik ben mijzelf er zeer van bewust dat dit absoluut geen afspiegeling van de bevolking vormt, maar het was zeer onderhoudend.

Een van de discussiepunten was de rol van kennis en onderwijs in de mensenrechten situatie. In theorie zou het namelijk zo kunnen zijn dat een hoog opgeleide bevolking die veel in het buitenland komt, meer open komt te staan voor andere culturen en meer begrip zou krijgen voor de mensenrechten. Dit is wellicht ook een van de redenen waarom de koning het beurzenprogramma heeft ingesteld.

Verder denkt men wel dat een medium als het internet de bevolking mondiger maakt en dat men daarom ook meer voor zichzelf opkomt. Wel is het zo dat de vrij laag opgeleide bevolking zeer slecht Engels spreekt. Het gevolg is dat men de meeste websites niet gelezen (kunnen) worden door ‘gewone burgers’. De sites die men kan lezen zijn geschreven in het Arabisch en deze zijn vaak van conservatieve aard.

Het internet is zo ook een middel om de Arabische en islamitische waarden in stand te houden. Zo beweerden enkele vertegenwoordigers dat de jongere generatie van het KSA nog traditioneler denkt dan hun ouders. Voor mensenrechten actitivisten blijft er voldoende te doen.

Verder wil ik vast kwijt dat de reis echt geweldig is en dat ik minister Verhagen echt een leuke kerel vind. Morgen hebben we een zeer druk programma en het is hier nu half twee. Dus na dit verhaal voor ScienceGuide ga ik eindelijk slapen.

Voor een algemener verhaal over de reis en meer foto’s kunt u ook terecht op www.opreismetverhagen.waarbenjij.nu