Duurzamer allianties met bedrijven nodig

Uit de schoolbanken aan het werk en nooit meer een boek openslaan? Vroeger kon dat nog, maar wie nu aan het werk wil blijven, zal voortdurend moeten bijleren. Om werknemers daartoe in staat te stellen, zijn nieuwe combinaties van werken en leren nodig. ROC’s en bedrijfsleven spelen hierbij een grote rol. Maar hun samenwerking is niet optimaal, stelt RUG-onderzoeker Ineke Delies vast. Hierin schuilt een gevaar voor de ontwikkeling van arbeidsmarkt en economie, waarschuwt zij.

Delies bracht in kaart hoe de relaties tussen een ROC en diverse daarmee samenwerkende bedrijven zijn. De vraag die ze zich daarbij stelde, luidde: zijn die relaties goed genoeg om de leerlingen voldoende te kunnen toerusten voor de kenniseconomie? Ze nam vragenlijsten en interviews af bij ruim vierhonderd direct betrokkenen: directieleden van het ROC en de bedrijven, werknemers, leerlingen, praktijkbegeleiders en docenten. Delies, die zelf jarenlang deel uitmaakte van de directie van een ROC, is verbaasd over de uitkomsten. “De meeste kennisallianties zijn redelijk duurzaam, en de partners hebben het beste met elkaar voor, ontdekte ik. Maar toch zijn ze niet succesvol genoeg. Hun samenwerkingsprocessen zijn niet voldoende dynamisch.”

Tempo aanpassen
Een van de problemen is dat het ROC en de bedrijven de snelheid van kennisvernieuwing niet voldoende sturen. Delies: “Stel, een bedrijf wil dat alle medewerkers over een jaar bijgeschoold zijn, omdat er dan een piek in de productie komt. Het ROC en het bedrijf maken daar dan een planning voor. Maar als de productiepiek zich dan al na een half jaar aandient, lukt het de partners niet hun tempo aan te passen, door bijvoorbeeld meer aan kenniscirculatie, aan actieve uitwisseling van kennis te doen, of een extra partner aan te trekken.”

Om de kennisallianties te verbeteren, moeten ROC’s bedrijven van meet af aan duidelijk maken wat ze op lange termijn aan innovatie willen doen. Delies: “Het ROC leunt bij kennisinnovatie nog te veel op de bedrijven. Terwijl die vaak niet ver vooruit denken ten aanzien van de scholing van hun personeel. De onderwijsinstellingen moeten het voortouw nemen, verder kijken dan alleen de vraag van dat moment en de lange termijn in de gaten houden. Want werknemers zijn misschien wel mobieler dan werkgevers denken.”

Duurzame relatie
ROC’s moeten niet langer in zee gaan met bedrijven die ze niet kennen, bijvoorbeeld om te profiteren van subsidieregelingen, maar moeten gerichter zoeken naar bedrijven met wie ze een duurzame relatie kunnen opbouwen. Daarbij dienen ze ook aandacht te besteden aan hun interne organisatie: het middenmanagement, dat de contacten met de bedrijven onderhoudt, moet haar kennis onderling beter delen. Delies: “Projectrapporten moeten niet in de bureaula verdwijnen, en er moet meer continuïteit komen in het personeelsbestand, zodat minder kennis verloren gaat.”

Een van Delies’ conclusies is dat de ROC’s nog niet goed overweg kunnen met hun dubbele taakstelling. Sinds 1999 worden de ROC’s door het ministerie gestimuleerd de markt op te gaan en naast algemeen toegankelijk onderwijs ook maatwerk te leveren, in directe opdracht van het bedrijfsleven. Delies: “ROC’s zijn nog onzeker op dit vlak. Ze denken dat bedrijven hen niet commercieel en niet dynamisch genoeg vinden. Maar de relaties tussen ROC’s en bedrijven moeten in de eerste plaats gebaseerd zijn op de publieke taak van de ROC’s. De commerciële relaties zijn minder belangrijk voor de ROC’s dan ze zelf denken.”

Ineke Delies is ook recent begonen als lector bij Stenden hogeschool, in een dubbellectoraat met het mbo. Een analyse daarvan en haar oratie als lector leeest u hier op ScienceGuide.