Nog geen robot aan het bed

De lectoren Anneloes Cordia (Hogeschool Rotterdam), Helianthe Kort (Hogeschool Utrecht) en Luc de Witte (Hogeschool Zuyd) schreven een boek over technologie in de zorg dat zowel voor techneuten als gezondheidsprofessionals handvatten biedt. Technische mogelijkheden zijn alleen niet meer bepalend voor wat kan. ‘Wij kunnen alles maken wat jullie verzinnen. De vraag is alleen of het werkt in de praktijk.’ Met deze uitspraak vat een lector in de technologie de verhouding van zijn vakgebied tot de zorg kernachtig samen. Met sensoren valt van alles te meten, maar wat doet de zorgverlener vervolgens met al die informatie en hoe zit het daarbij bijvoorbeeld met de bescherming van de privacy?

In technisch opzicht kan de komende jaren veel ontwikkeld worden, maar uiteindelijk gaat het om de vraag of mensen rond 2020 ook met die uitvindingen uit de voeten kunnen in de dagelijkse zorg. Het antwoord hangt niet alleen af van de behoeften van zorgvragers en de manier waarop de zorg georganiseerd is, maar ook van de bijdrage die onderwijs en onderzoek leveren.

Met het oog op de hoge kosten is het interessant als voor een aantal functies die op grond van de AWBZ het meest gebruikt worden, menskracht vervangen zou kunnen worden door technologie. Tilliften en alarmsystemen kunnen bijvoorbeeld zo persoonlijk geprogrammeerd worden dat bepaalde onderdelen van de zorg geautomatiseerd kunnen worden. Het inzetten van robots in de thuiszorg is echter nog geen haalbare kaart omdat ze duur zijn en zelden voor gebruik in de thuissituatie worden ontwikkeld. Pas als er betaalbare zelflerende robots beschikbaar komen, zijn ze echt bruikbaar.

Voor veel nieuwe technologische toepassingen in de zorg geldt dat tot op heden het verzamelen en verwerken van feedback van de gebruikers weinig aandacht krijgt, laat staan prioriteit is. Toch zijn er ook hoopgevende geluiden. Zo is het mogelijk gebleken om een nieuw soort traplift te ontwikkelen die zo flexibel is dat hij in alle trappenhuizen toe te passen is. Dankzij een modulair sensorsysteem blijft de stoel altijd rechtop staan.

Een kostenbesparende oplossing ligt ook in een andere organisatie van de productie van technische hulpmiddelen. In plaats van in kant- en klare totaalpakketten wordt er steeds meer in onderdelen gedacht waardoor de productie en de leverantie flexibeler wordt. Op die manier is bijvoorbeeld het stoeltje van de traplift tegenwoordig makkelijk te hergebruiken in een ander huis als daar de nieuwe, universele rails zijn aangebracht waar het op past.

De uitdaging voor de lectoraten

Door het samenbrengen van kennis en ervaringen uit de gezondheidszorg en de techniek lukt het de lectoraten op beide gebieden al veel beter om over en weer problemen te verhelderen en bruikbare oplossingen te bedenken. Aan de samenwerking tussen de zorgsector en het bedrijfsleven valt nog veel te verbeteren. De zorg is geen aantrekkelijke markt voor commerciële bedrijven omdat de introductie van een nieuw product of een nieuwe dienst te lang duurt voordat het de producenten iets oplevert. Dat is onder andere het gevolg van het bestaande vergoedingssysteem. Daarom ligt er een uitgelezen kans voor de lectoraten op het gebied van technologie en zorg om de uitvindingen van het bedrijfsleven voor andere sectoren te benutten en die via het onderwijs in de zorg te introduceren. Als dat lukt, ligt er op termijn wel degelijk een interessante markt open voor techniek in de zorg.

Om te bevorderen dat bedrijven meer vertrouwen krijgen in de afzetmogelijkheden in de zorg kunnen de gelden voor zorgreductie die voor bepaalde doelgroepen beschikbaar zijn, onder meer aan technologie besteed worden. Belangrijk is daarbij wel dat steeds onderzocht wordt wat technologische maatregelen betekenen voor de kwaliteit van leven. Ook moet eerst de effectiviteit van bepaalde producten in de zorg worden aangetoond, voordat zorgverzekeraars en producenten onverdeeld positief gaan reageren.

De lectoraten hoeven echter niet te wachten totdat het bedrijfsleven een technologische vernieuwing economisch verantwoord vindt en oppakt. Juist zij kunnen innovaties in de zorg op gang brengen omdat daarvoor een maatschappelijke behoefte of noodzaak bestaat.

Langdurende zorg en technologie gaat over innovaties in de zorg die mogelijk zijn door de toepassing van nieuwe technologie. Het boek richt zich op de langdurende zorg, zoals de thuiszorg, de ouderenzorg en de gehandicaptenzorg, en niet zo zeer op de ziekenhuiszorg. Het boek is uitgegeven door uitgeverij Lemma. De redactie was in handen van de lectoren Anneloes Cordia, Helianthe Kort en Luc de Witte.