Shanghai als nieuw centrum

Nieuws | de redactie
28 mei 2009 | Wordt Shanghai een echt wereldcentrum van grote allure, als een New York van Azië? Delfts promovendus Gregory Bracken is kritisch. De nieuwe publieke ruimte van Shanghai is vaak levenloos, vaak doordat deze bestaat uit ‘overgebleven plekken’, bijvoorbeeld die voor nieuwe wolkenkrabbers.

Brackens proefschrift behandelt het effect die de ontwikkeling tot ‘wereldstad’ heeft op de leefomgeving, de mensen, en openbare ruimte van Shanghai. Als één van Sakia Sassen’s ‘global cities’ functioneert Shanghai als deel van een netwerk. Het is echter ook in staat geweest te profiteren van  connecties die opgelegd werden gedurende het koloniale tijdperk (van 1842 tot 1949). De werkelijkheid is dat de nieuwe wereld elite, die steden als Shanghai met hun hogere levensstandaard tot hun residentie gemaakt heeft hetzelfde pad volgt als voorgangers en daarmee de mensen die de stad voordien hun thuis noemden verdrijft.

Globalisering is niet ‘verwestersing’

Dit zijn de mensen die wat Manuel Castells de ‘Fourth World’ noemt bewonen (in dit onderzoek gerefereerd aan als ‘analogue archipelago’). Castells’ idee van de ‘network society’ laat ook zien hoe recente ontwikkelingen in de globalisatie geresulteerd hebben in kwalitatieve sociale en economische veranderingen, omdat ze plaatsvinden in ‘real time’

Echter globalisatie betekent niet zonder meer verwestering. Er is in feite een sterke neo-Confuciaanse stemming dien de recente opgang van China ondersteunt, wat op zich weer een belangrijke invloed heeft op de manier waarop de Chinese mensen met openbare ruimte omgaan. De nieuwe publieke ruimtes van Shanghai zijn merkwaardig genoeg zo goed levenloos – en terwijl bij de Aziaten het onderscheid tussen publieke en openbare ruimten meer schijnt te vervagen dan in het Westen. Dit maakt het voor Westerlingen trouwens moeilijker deze ruimtes te bevatten.

De fout ligt eigenlijk meer bij het feit dat sommige van die openbare ruimtes bestaan uit overgebleven plekken, speciaal voor de nieuwe wolkenkrabbers. Deze ruimtes zijn ontworpen voor doorgang niet voor gebruik en staan in fel contrast met de traditionele ‘Alleyway Houses’ van de koloniale stad waar gemeenschapsactiviteiten, ‘graduated privacy’ en georganiseerde complexiteit de grondvesten waren voor een rijk en dynamisch straatleven.

Deel II van dit proefschrift behandelt het kolonialisme. We kunnen vaststellen dat Shanghai geprofiteerd heeft van zijn koloniale erfgoed bij zijn pogingen om zich weer met het ‘Global City Network’ te verenigen. Kolonialisme wordt uitgebreid vergeleken met imperialisme, waar beide hun basis vonden in de industriele innovatie, met name in het Verenigd Koninkrijk in de negentiende eeuw. Om Shanghai beter te begrijpen behandelt dit deel ook de rol van Hong Kong en Singapore binnen het ‘Global City Network’. Een nuttige vergelijking is die tussen de Shanghai’s ‘Alleyway Houses’ en de Singapore ‘Shophouse’ met betrekking tot de openbare ruimtes en de mogelijkheid voor herstel en hergebruik.

Foucault, Said, Castells

Deel III is misschien wel het belangrijkste deel van dit proefschrift, met name door het gebruik van Michel Foucaults theorieën over ruimte en kracht relaties en hoe deze zijn vertaald naar een bebouwde omgeving. Dit gedeelte  benadrukt tevens het gebruik van Foucaults werk door andere academici in het bijzonder Edward Said in Orientalisation. Said zag enige goede zaken die voortkwamen van de Westerse hegemonie over dat gedeelte van de wereld dat hij definieert als de Orient maar over het algemeen imperialistische invloed als slopend en gevaarlijk beschouwd.

Er is ook gebruik gemaakt van sommige critici van Said’s werk, met name Robert Erwin en Ibn Warraq die beweren dat Said de rol van de intellectuelen overschatte, en, erger nog, hij begreep de Foucauldian notie van betoog niet, hetgeen hem bracht tot het maken van een van zijn meest schadelijke bewering over Europees racisme tegenover de Orient. Daarentegen is David Grahame Shane’s toepassing van de Foucauldian notie van de ‘heterotopia’ – op Hong Kong’s Kowloon Walled City – een treffend en nauwgezet gebruik van een van Foucaults theorieën.

Deel IV behandelt China’s rijke en aloude cultuur. Manuel Castells ziet de constructie van identiteiten als het gebruikmaken van materialen uit de geschiedenis, geografie, biologie, produktieve en reproduktieve instituten, alsmede van collectief geheugen en persoonlijke fantasie en zelfs meer van krachtmiddelen en religieuze onthullingen. Het onderzoek naar de Chinese ‘mentalité’ in dit proefschrift is een belangrijke oefening om te helpen te begrijpen wat er momenteel in Shanghai plaats vindt.

Het gaat in steden niet om gebouwen en straten, steden zijn mensen en hun netwerk van interactie. Bij iedere studie van een stad moet het warme leven van zijn bewoners betrokken worden en men moet zich niet blind staren op de koude geometrie van steen.

Begrip van de Chinese taal zelf heeft aanzienlijk bijgedragen aan het onderzoek naar wat er mis is gegaan met Shanghai’s nieuwe openbare ruimtes. Dat leidde tot de conclusie dat de Westerse term ‘openbaar’ beter vertaald kan worden in het Chinees als chang (wat ‘open lucht’ betekend) dan het gebruikelijke gong (ofwel ‘openbaar’), met name wanneer we het hebben over Shanghai’s nieuwe openbare ruimte.




«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK