Herstel komt, maar Europa is traag

Economisch herstel in Europa blijft duidelijk achter, maar de motor van de wereldeconomie is weer op gang gekomen. Kredietverstrekking blijft een probleem, maar bedrijven hebben meer buffers. Dit zijn enkele uitkomsten van de wereldwijde CFO Survey van het tweede kwartaal van 2009, die mede door de Universiteit van Tilburg wordt uitgevoerd.

Tekenen van herstel
Elk kwartaal krijgen CFO’s in Europa, de Verenigde Staten, Azië en China vragen voorgelegd over hun verwachtingen voor de economie. Dit kwartaal, de 53e keer dat het onderzoek wordt gehouden, zijn 1.309 CFO’s van uiteenlopende bedrijven en overheidsinstellingen wereldwijd bevraagd. CFO Survey is een samenwerking van de Universiteit van Tilburg, Duke University (Durham, North Carolina) en CFO Magazine. Kees Koedijk, decaan van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de Universiteit van Tilburg, is de grondlegger van de Europese tak van dit wereldwijde onderzoek.

‘Hoewel we duidelijke tekenen van herstel zien, geeft de survey ook aan dat we nog geduld moeten hebben’, stelt Kees Koedijk. ‘De indicatoren zijn positief, maar wijdverbreide kostenbesparingen en aanhoudende onrust op de kredietmarkten suggereren dat het herstel op zijn hoogst geleidelijk zal zijn.’ De meerderheid van de CFO’s in de VS (54%) en Azië (63%) is optimistischer over de economie van hun land in vergelijking met het voorgaande kwartaal. In Europa is slechts 30,4% van de CFO’s optimistisch. CFO’s in Europa verwachten dat het gemiddeld nog 12,3 maanden duurt voordat het herstel inzet, hun collega’s in de VS rekenen op 10 maanden. 65% van de CFO’s verwacht dat het herstel vóór het derde kwartaal van 2010 inzet, 23% al voor het einde van 2009.

Meer liquide middelen
Toch zijn de CFO’s nog verre van zorgenvrij. De consumentenvraag blijft de grootste bron van onrust, de zorg over kredietverlening en het bancaire systeem is afgenomen ten opzichte van vorige kwartalen. 41.4% van de CFO’s geeft aan dat de kredietmarkten verder verslechterd zijn ten opzichte van eind 2008.

Wel hebben bedrijven gemiddeld 4% meer liquide middelen op de balans ten opzichte van vorig jaar. Aangezien de kosten van krediet toegenomen zijn en de beschikbaarheid afneemt, zijn bedrijven op zoek naar alternatieve vormen van financiering en proberen ze zoveel mogelijk kosten te besparen. Overige zorgen van CFO’s zijn het onvermogen om resultaten te voorspellen, het beheer van werkkapitaal en het behoud van moraal en productiviteit tijdens de economische achteruitgang.

Europa trekt iets aan
De belangrijkste strategische focus van CFO’s is groei van de inkomsten, en verlaging van directe en indirecte kosten. Om kosten te besparen, verwachten bedrijven bijna 17% minder dividend uit te betalen dan in de laatste 12 maanden, zullen de kapitaaluitgaven met 11 % afnemen en gaan ze snijden in uitgaven aan onder meer technologie (-4,56%) en marketing (-8,95%). Ook de werkgelegenheid zal met 6% afnemen.

Bijna 70% van de CFO’s onderhandelt met banken en toeleveranciers over leverings- en betalingsvoorwaarden, respectievelijk 24,7% en 57% met succes. Om de consumentenvraag te stimuleren, geeft 45% van de bedrijven kortingen aan klanten, of hanteert soepelere voorwaarden zoals een langere betalingstermijn. Bij 73% van de bedrijven die dergelijke voorwaarden hanteren, veroorzaakt dit financiële zorgen, in 9% van de gevallen zelfs financiële problemen.

35,2% van de Europese bedrijven ziet een (kleine) toename in het aantal orders ten opzichte van het vorige kwartaal. 53,2% van deze orders is afkomstig uit eigen land, 24,1% uit andere Europese landen, 26,6% uit Azië en 11,4% uit de VS. De invloed van de aantrekkende economie in de VS en Azië is dan ook duidelijk zichtbaar.