Het onheilspellende zwijgen van de minister

Afgelopen week was er weer een VSNU-Café. Deze altijd interessante bijeenkomsten worden vaak gebruikt om de mening van de universiteiten, of een aantal daarvan, onder de aandacht van een groot publiek te brengen. Toen tegen het eind van het debat de grijsgedraaide grammofoonplaat over selectie – “Niet om studenten uit te sluiten, maar te motiveren!” – en collegegelddifferentiatie weer eens te horen was, deze keer bij monde van UU-voorzitter Van Rooy, was dat dan ook geen grote schok. Die schok was al eerder tijdens het debat gekomen.

Caissière onder het mes

Het VSNU-Café was getiteld ‘Onderzoek en onderwijs in tijden van crisis’ en ging over vragen als: wat voor gevolgen heeft de economische crisis voor de kennissector en wat kan de kennissector betekenen om de crisis het hoofd te bieden? Dat kennis van zeer groot belang is om er als land economisch bovenop te komen, daar was iedereen het over eens. Debatleider Noorda maakte een indrukwekkende opsomming van de miljarden die in andere landen geïnvesteerd worden. Onze kennissector is één van de dingen die wij echt te bieden hebben op wereldschaal en moet dus gekoesterd worden. Daarover was men het gauw eens.

Minder eensgezindheid was er over de vraag wie in de buidel moet tasten. De minister wees naar de bedrijven, die te weinig investeren in R&D. De universiteitsbestuurder klaagde dat er in Nederland voor onderwijs noch veel private investeringen zijn, zoals in Angelsaksische landen, noch publieke zoals in Scandinavische landen. Wientjes, voorzitter van de werkgeversvereniging VNO-NCW, was van mening dat er meer universiteiten zijn in Nederland dan eigenlijk efficiënt is, én wees naar de studenten.

Studenten kunnen namelijk best hun eigen master betalen, met het voorbehoud dat de extra inkomsten voor de openbare kas wel naar onderwijs moet gaan. Want tja, dat is eigenlijk ook eerlijker, nu betaalt de caissière immers voor de studie van de chirurg en die studie is hartstikke duur!

Daar moest ik me toch even op mijn hoofd krabben. Nog even buiten het feit dat de caissière in kwestie zodra ze op de snijtafel ligt waarschijnlijk maar wat blij is dat de chirurg een goede studie heeft gevolgd, en dat die caissière ook dankbaar is dat haar kinderen, als ze het talent en verlangen hebben, ook een dure studie kunnen volgen, nog buiten dat…

We hadden toch net drie kwartier gehoord hoe verschrikkelijk belangrijk het is dat er in Nederland meer kennis komt ter bestrijding van de crisis en ter verbetering van onze economische positie? Zelf dacht ik dat het algemeen bekend was, dat wanneer iets duurder wordt, er dan minder gebruik van wordt gemaakt. Dat zou een man als Wientjes toch wel weten? Wat doet het met het kennisniveau in Nederland wanneer het aantal masterstudenten wordt gehalveerd? Studenten zullen veel eerder stoppen na de bachelor, of naar het buitenland vertrekken. Je zou wel gek zijn om in Nederland te blijven als je duizenden euro’s extra moet betalen voor je laatste jaar.

Interessant najaar?

De reacties van de andere sprekers deden mijn ongeloof groeien. Van Rooy, collegevoorzitter van de grootste universiteit van Nederland, vond dat we best een keer het gesprek aan kunnen gaan over de privatisering van de master. Opmerkelijk dat een collegevoorzitter van een publieke instelling hier voor open staat.

Het is daarnaast een interessante vraag wat de Utrechtse studenten die afgelopen maandag stonden te demonstreren op het Plein in Den Haag van haar mening vinden. Zachtjes aangemoedigd door hun eigen universiteit, demonstreerden zij vóór meer geld voor de universiteiten. Bij een eerdere gelegenheid gaf Van Rooy aan dat de universiteit hen zou steunen, wanneer de studenten rond Prinsjesdag samen met de landelijke studentenorganisaties de straat op gaan om meer geld te eisen voor het onderwijs. Misschien kunnen de studenten beter voor de zekerheid ook even een ommetje maken langs het Utrechtse bestuursgebouw?

Mogelijk nog interessanter was de reactie van de minister. Hij zei namelijk helemaal niets over het onderwerp.

Misschien was het vanwege de beperkte tijd, misschien omdat er andere, interessantere thema’s te bespreken waren, misschien vond hij de opmerking van Wientjes dermate idioot dat hij de werkgeversvoorman maar negeerde. Minister Plasterk heeft immers de afgelopen twee jaar in diverse openbare overleggen gezegd er niet aan te denken om de masterbekostiging af te schaffen.

Echter, mocht het zijn dat de minister zweeg omdat dit een thema is waar serieus over wordt nagedacht in de Hoftoren, dan zou het voor de studentenbeweging wel eens een heel interessant najaar kunnen worden.